Νίτσα Σφουντούρη: 1944. Ενα παιδί μετρά τις σφαίρες στο Δίστομο

Αναδημοσίευση από το περιοδικό ΒΟΙΩΤΙΑ τ.3.

Για την αποτρόπαιη σφαγή στο Δίστομο στις 10 Ιουνίου του 1944 έχουν γραφεί, τα τελευταία χρόνια, πολλά κι έχουν ειπωθεί άλλα τόσα. Το ζήτημα ανακινήθηκε ιδιαίτερα μετά τη διεκδίκηση των πολεμικών αποζημιώσεων στους παθόντες, επιζήσαντες συγγενείς των εκτελεσθέντων εκείνη την μοιραία ημέρα της 10ης Ιουνίου, από την Γερμανία, υπόθεση που ξεκίνησε ο αποβιώσας πλέον νομικός και πολιτικός Γ. Σταμούλης και που έως σήμερα εκκρεμεί η τελεσιδικία του. Η ΒΟΙΩΤΙΑ, αφήνοντας το νομικό μέρος της υπόθεσης στους ειδικούς, αλλά και το ιστορικό κομμάτι που αφορά στα αίτια των γεγονότων στους ιστορικούς, βρέθηκε στο Δίστομο, στο σπίτι της κυρίας Νίτσας Σφουντούρη, ενός εκ των πολλών θυμάτων το οποίο υπέστη ολοκληρωτικά και αμετάκλητα τις τραγικές συνέπειες των γεγονότων, αφού έχασε εκείνη την ημέρα όλη της την οικογένεια -τους γονείς, τις δύο μικρότερες αδελφές της, αλλά και τον παππού της- και απόμεινε στα 12 της χρόνια ολομόναχη κι απορφανισμένη, σε έναν κόσμο που όχι μόνο δεν είχε να της υποσχεθεί τίποτα, αλλά της είχε στερήσει με τον πιο ανελέητο τρόπο τα πιο αγαπημένα της πρόσωπα και μαζί κάθε ελπίδα και κάθε έρεισμα για ζωή.

Κι όμως, η μικρή δωδεκάχρονη -τότε- Νίτσα όχι μόνον ήταν η μόνη από την οικογένειά της που επέζησε, αλλά κατάφερε και να επιβιώσει με τη βοήθεια των συγγενών της, μεγάλωσε, δημιούργησε τη δική της οικογένεια και σήμερα μας μιλά από καρδιάς για την αποφράδα εκείνη ημέρα που σημάδεψε την ζωή και την ψυχή της ανεξίτηλα. Αξίζει, ωστόσο, να σημειώσουμε προκαταβολικά αυτό που η κυρία Νίτσα μας εκμυστηρεύτηκε, ότι δηλαδή η ίδια χρειάστηκε πάρα πολλά χρόνια για να εξωτερικεύσει όσα μας διηγείται σήμερα, αφού ήταν ένα "θέμα ταμπού", όπως χαρακτηριστικά μας είπε, στην μετέπειτα ζωή και καθημερινότητα, τόσο τη δική της, όσο και των στενών συγγενών που την περιέθαλψαν - και στους οποίους δεν παραλείπει να αναφέρεται συνεχώς με βαθιά ευγνωμοσύνη και αγάπη. Εξάλλου, n αφήγηση της κυρίας Νίτσας ήταν, για εμάς, κάτι παραπάνω από δραματική. Υπήρξε καθηλωτική -γι' αυτό και οι παρεμβάσεις της ΒΟΙΩΤΙΑ είναι καίριες, πλην ελάχιστες- προκειμένου να μην διακόπτεται η βιωματική ροή της ζωντανής και εκ βαθέων εξομολόγησής της, n αναπαράσταση μιας ολόκληρης ζωής που ξεκίνησε πάνω στα ερείπια μιας πρώην ευτυχίας και εκτυλίχθηκε σε ένα μόνιμο και ισόβιο πένθος.

Στην 3ωρη σχεδόν συνάντησή μας με την κυρία Νίτσα Σφουντούρη, σε μια συζήτηση που θα χαρακτηρίζαμε περισσότερο σαν έναν πηγαίο κατακλυσμό της συνείδησής της, παρά σαν μια τετριμμένη και τυπική συνέντευξη, θαυμάσαμε την γυναίκα αυτή όπως είναι σήμερα -μάνα δύο αγοριών και γιαγιά δύο εγγονιών- που με απαράμιλλη σεμνότητα και αξιοπρέπεια και χωρίς ίχνος αυτολύπησης μοιράστηκε μαζί μας τα τραύματα και τις ανοιχτές, ακόμη, πληγές της, - αλλά και το δωδεκάχρονο παιδί που επέζησε "με μια μαύρη σκιά πάνω στη θύμηση", κατά τον ποιητή, που άντεξε αυτήν την βαριά μοίρα και ένα φορτίο που δεν επέλεξε και που, μολονότι η ίδια εν τέλει επέζησε, πολλές φορές αργότερα, όπως μας είπε, "ευχήθηκε να την είχαν σκοτώσει και αυτήν οι Γερμανοί".
Κι αυτή η "ευχή" νομίζουμε ότι τα λέει όλα. Οσα δεν μπορούν να ειπωθούν ούτε από την ίδια. Τα χαραγμένα για πάντα στα εσώτατα βάθη της ψυχής και της συνείδησής της. Και όσα κανείς από εμάς δεν μπορεί -όσο κι αν προσπαθεί να προσεγγίσει, ή αν συμπάσχει στο δράμα της- να συναισθανθεί. Η βαρύτητα αυτής της φράσης, που αντηχεί ακόμη στα αυτιά μας, είναι τόσο ιερή, όσο και η πηγή της: το βιωμένο και ισόβιο ψυχικό πένθος ενός παιδιού που τίποτα στην μετέπειτα ζωή του -καμιά εξέλιξη ή "χαρά"- δεν μπόρεσε να το απαλείψει, να το υπερκεράσει, πολύ περισσότερο να το εκτοπίσει.

Γιατί, η κυρία Νίτσα Σφουντούρη με την οδυνηρή αυτή φράση της υπαινίσσεται την ουσία της ίδιας της έννοιας της τραγικότητας της ανθρώπινης ύπαρξης, βιωμένη μάλιστα στην πιο ακραία της μορφή: ποιο είναι άραγε το νόημα μιας ζωής καταδικασμένης εκ των προτέρων στο σκοτάδι, μιας ζωής σημαδεμένης και στιγματισμένης για πάντα από το ολέθριο χέρι του θανάτου; Και την ίδια στιγμή, μας θέτει μπροστά σε μια ακόμη διερώτηση: ποια ψυχική δύναμη και ποια εσωτερική ανάγκη υπαγορεύει στην μνήμη που αιμορραγεί διαρκώς και ακατάπαυστα να αντιστέκεται και να αρνείται πεισματικά να μετατραπεί σε λήθη; Στα θεμελιώδη αυτά ερωτήματα δεν μπορούμε να απαντήσουμε, βέβαια, αλλά αν, όπως έχει πει ο Γ. Χειμωνάς, "η ελληνική τραγωδία είναι μια παλίρροια της μνήμης της πτώσης του ανθρώπου" και αν ο τραγικός ήρωας είναι το "ευδιάκριτα κεχωρισμένο, περιχαρακωμένο ατομικό ον το οποίο μέχρι το τέλος θα υπερασπίζεται ανυποχώρητα το άβατο της ατομικής συνείδησης για να αφανιστεί στο τέλος μαζί με αυτήν", τότε μπορούμε, αναμφίβολα, να ισχυριστούμε ότι η κυρία Νίτσα Σφουντούρη είναι μια τραγική ηρωίδα. Οχι μόνον για τους προφανείς και αυταπόδεικτους λόγους που η τραγική ζωή της επιβεβαιώνει, αλλά και επειδή, με την συγκλονιστική και γι’ αυτό αφοπλιστική της αφήγηση, μας παραπέμπει - άθελά της - στην τραγωδία, αγγίζοντας τον πυρήνα της σημασίας της, αφού αυτή "ως τέχνη του νόστου" μας επαναφέρει στην πρωταρχική, στην πιο καθαρόαιμη μορφή της συγκίνησης, που είναι το πένθος. Μνημονεύει κάθε φορά την έκτοτε αμετάκλητη δυσοίωνη προφητεία: ό, τι θα συγκλονίζει τον άνθρωπο θα είναι πόνος.

Τέλος, αισθανόμαστε την ανάγκη να ευχαριστήσουμε θερμά την κυρία Νίτσα Σφουντούρη για την φιλοξενία, την ευγένεια, την εμπιστοσύνη της ασφαλώς και, κυρίως, για τα μαθήματα ζωής που μας έδωσε μέσα από τον προσωπικό της Γολγοθά. Την ευχαριστούμε πιο πολύ, που μας έκανε την τιμή να μοιραστεί μαζί μας "την ερημιά και την απελπισία μιας ολόκληρης ζωής", όπως χαρακτηριστικά μας είπε. Αναχωρήσαμε από το σπίτι της κυρίας Νίτσας με μόνη αποσκευή μας μια πλημμυρίδα καταλυτικών συναισθημάτων κι εκεί, μέσα στην απόλυτη σιωπή, στον δρόμο προς την Λιβαδειά, εκεί , όπου καμιά λογική σκέψη δεν εμφιλοχωρούσε, εκεί ακριβώς που κυριαρχούσε στο μυαλό μας η δεσπόζουσα μορφή αλλά και ο λόγος της σπουδαίας αυτής γυναίκας, αναδύθηκε εντελώς αυθόρμητα και η επισφράγιση της μοναδικής αυτής εμπειρίας μας, και πάλι από τον αγαπημένο μας Γ. Χειμωνά: "μοναχά ο θάνατος βγάζει στο φως την ευγενική καταγωγή των ανθρώπων" και "αυξάνει το χαμηλό φως της ζωής τυφλώνοντας". Υποκλινόμαστε. Αυτές οι φράσεις για εμάς ήταν η αποκρυστάλλωση όσων ακούσαμε, ή, αλλιώς, το "τέλος" της συνομιλίας μας με την κυρία Νίτσα. Εσείς, αξίζει να παρακολουθήσετε τα κυριότερα σημεία της αυθεντικής και εξαιρετικής αφήγησης της από την αρχή.

-Τι θυμάστε από εκείνες τις μέρες, κ. Σφουντούρη; Πώς διαμορφωνόταν το πλαίσιο της καθημερινότητας;

Στην πραγματικότητα δεν υπήρχε τίποτε. Πείνα και δυστυχία ήταν ο κανόνας. Οχι βέβαια η πείνα της Αθήνας, εδώ δεν πέθαινε ο κόσμος. Λόγου χάριν η γιαγιά μου είχε κότες και αυγά, ο θείος μου είχε στάρι. Θέλω να πω δεν θυμάμαι να κοιμήθηκα νηστική αλλά υπήρχε στέρηση...

-Πόσων χρονών ήσαστε τότε;

Οταν ξεκίνησε ο πόλεμος ήμουν 8, στη σφαγή 12 λοιπόν...

-Πώς ήταν η καθημερινότητα στην Κατοχή; Πηγαίνατε σχολείο;

Οχι, δεν υπήρχε σχολείο ούτε χαρτί δεν υπήρχε. Εγώ τέλειωσα την τετάρτη, πήρα το ενδεικτικό μου με άριστα και τέλος. Σταμάτησα. Υπήρχε τέτοια έλλειψη αγαθών που ο πατέρας μου, υποδηματοποιός στο επάγγελμα, δεν μπορούσε να μας προμηθεύσει καινούργια παπούτσια.

-Όμως για τους Εγγλέζους είχε μια γωνιά;


Κύριε Λάμπρου, ναι είχε. Αυτό είναι ένα περιστατικό που το θυμάμαι. Ο πατέρας μου, ένας ευγενέστατος, ένας χρυσός άνθρωπος, γνώριζε λίγα αγγλικά και είχε περιθάλψει πολλές φορές Εγγλέζους. Ολα αυτά φυσικά γίνονταν στα κρυφά, αλλά θυμάμαι μια στιγμή τη μητέρα μου να λέει διαφωνώντας στον πατέρα μου: "Του έδωσες τα παπούτσια, είναι τώρα καιρός να χαρίζουμε τέτοια πράγματα;".

-Υπήρχε γερμανική φρουρά στο Δίστομο;

Όχι, δεν υπήρχε. Μερικές φορές σκέφτομαι ότι αν υπήρχε δεν θα παθαίναμε όσα πάθαμε.


Ξημερώνει 10 Ιουνίου 1944


-Πείτε μας για εκείνη την ημέρα.


Να σας πω. Ακούσαμε "Γερμανοί", τρόμος και φόβος, κλειστήκαμε σπίτι. Εφτασε και ο πατέρας μου. Θέλω εδώ να πω ότι όλοι οι άνδρες του χωριού μόλις άκουγαν για Γερμανούς έφευγαν. Ομως ο πατέρας μου όχι, γιατί φοβόταν μήπως του κάψουν το σπίτι που είχε αγοράσει τότε και το χρωστούσε ακόμη, το σπίτι μας δηλαδή. Δεν ήθελε επίσης να αφήσει μόνη της τη μητέρα μου με τρία μικρά παιδιά. Εφτασε λοιπόν ο πατέρας σπίτι και κλειστήκαμε μέσα. Οι Γερμανοί αγριεμένοι ερευνούσαν σε ολόκληρο το χωριό. Προσωπικά πιστεύω ότι έψαχναν για όπλα. Ηρθαν και σπίτι μας, κατέστρεψαν το γραμμόφωνό μας, έκλεψαν και δύο πανέμορφες πετσέτες από το μπαούλο της μάνας μου... τις θυμάμαι, τις έβλεπα και τις ζήλευα που δεν ήταν για εμάς αλλά μόνο για τους ξένους, δύο πετσέτες με ροζ τριαντάφυλλα. Και έφυγαν. Σε λίγο ακούστηκαν πυροβολισμοί κατά το Στείρι.

-Όλα αυτά έγιναν πριν από τη μάχη στο Στείρι;

Ναι, το πρωί έγιναν αυτά.

-Μετά;

Μετά ακούγαμε πυροβολισμούς και ομοβροντίες και κάποιος είπε ότι γινόταν συμπλοκή στο Στείρι. Ο πατέρας μου... τον θυμάμαι… ήταν πολύ σκεπτικός, πολύ στενοχωρημένος. Κάποια στιγμή που δεν μπορώ να προσδιορίσω γύρισαν ξαφνικά και συνέβησαν όλα αυτά... Δεν μπορώ να τα βάλω σε μια σειρά, να καταλάβω... Το μόνο που θυμάμαι είναι ότι ήμουν πολύ τρομαγμένη. Δεν είχα περιθώρια για λογικές σκέψεις εκείνες τις στιγμές. Ημουν ένα παιδί που έτρεμε...

-Φυσικό είναι.

Ηρθαν λοιπόν πίσω και το μόνο που ακούγαμε ήταν πυροβολισμοί. Οχι βολές αλλά ριπές. Γάζωναν κυριολεκτικά. Να σας πω, κ. Λάμπρου, σχετικά ότι σε ένα θεατρικό έργο που έγραψε ένας νέος από το Δίστομο που ζει στην Αμερική υπάρχει μια τόσο ζωντανή αναπαράσταση των γεγονότων. Εκανα το σφάλμα και πήγα στην παράσταση στο σχολείο και μετανόησα. Ηταν τόσο ζωντανό που νόμισα ότι ξαναβρέθηκα εκεί. Εκλεινα τα αυτιά μου και τα μάτια μου, να μην ακούω και να μην βλέπω.

-Με τους Γερμανούς πώς έρχεται η οικογένειά σας σε επαφή εκείνη τη μέρα;

Μέσα σε όλη αυτή τη φασαρία βλέπω ένα Γερμανό να έρχεται προς το σπίτι μας και να πυροβολεί. Εγώ ήμουν πολύ τρομαγμένη, δεν καθόμουν στιγμή ήσυχη. Θυμάμαι με μάλωνε ο πατέρας να μην τρομάζω τα μικρά μου αδέλφια, που δεν καταλάβαιναν τι γίνεται...
"Ερχεται μπαμπά", λέω, "έρχεται πάνω" κι ώσπου να το πω ο Γερμανός είχε δρασκελίσει τα πέτρινα σκαλοπατάκια κι είχε ανοίξει την πόρτα. Προχώρησε ο πατέρας να τον υποδεχθεί, όμως αυτός ο Γερμανός ρίχτηκε πάνω του και τον χτυπούσε, σαν θηρίο. Προσπαθούσε ο πατέρας να του μιλήσει με λίγα γαλλικά που ήξερε από το σχολείο, αλλά αυτός τον έσπρωχνε, τον χτυπούσε. Δεν θυμάμαι πολλές λεπτομέρειες, ο Γερμανός ήταν κολλημένος πάνω στον πατέρα μου, τον χτυπούσε με κλωτσιές, ήταν γαντζωμένος πάνω του και τον χτυπούσε συνεχώς. Εγώ δεν άντεχα, έπρεπε να φύγω... Ομως η πόρτα ήταν κλειστή από τους δύο άνδρες που χτυπιούνταν. Σηκώνω το πόδι μου, το βάζω στον νεροχύτη, τον μαρμάρινο της εποχής, ανοίγω το μικρό παράθυρο: "Μπαμπά, να πηδήσω;" Οχι, μου λέει εκείνος, μα σαν να είπε ναι, εγώ δίνω μια και πηδάω. Στο απέναντι σπίτι που πήγα ακούγονταν οι αδελφούλες μου να κλαίνε, ήταν πολύ κοντά τα σπίτια. Μου έκαναν νόημα να πηδήξω οι κοπέλες που έμεναν εκεί. Πήδηξα χωρίς παπούτσια, ξυπόλητη και πήγα σπίτι τους. Εκεί άνοιξαν και μια καταπακτή που είχαν οι γείτονες για να κατεβαίνουν να ταΐζουν τα ζώα τους και πήδηξα και από εκεί κάτω. Μάλιστα χτύπησα άσχημα γιατί έπεσα πάνω σε έναν αργαλειό. Εμεινα για λίγη ώρα αναίσθητη, με συνέφερε η κυρα Μαρία... Τώρα έμαθα από έναν ανιψιό μου που σπούδασε γιατρός στην Αμερική ότι τότε είχα σπάσει ένα πλευρό - πόνεσα πολύ τότε και για πολύ καιρό.

-Εκεί οι Γερμανοί δεν εμφανίστηκαν;

Μέσα στα κλάματα και τις φωνές ανοίγει ξαφνικά η πόρτα, μπαίνουν δύο Γερμανοί: ο ένας μπήκε μέσα, ο άλλος στεκόταν στην πόρτα και μας σημάδευε με το περίστροφο... Το θυμάμαι είχε μικρό όπλο. Αυτός που μπήκε μέσα κλωτσούσε ό,τι έβρισκε μπροστά του στο υπόγειο, τενεκέδες, τσουβάλια... Κάθε κλωτσιά ήταν σαν να χτυπούσε το στήθος μου από το φόβο μου. Δεν μας σκότωσε. Ο άλλος είπε σε όλα τα παιδιά που ήμασταν μαζεμένα εκεί να μην βγούμε έξω γιατί σκοτώνουν... Το αντιληφθήκαμε, έκλεισε την πόρτα και έφυγαν.

-Συγκλονιστικό. Γιατί πιστεύετε ότι σας χάρισαν τη ζωή οι Γερμανοί στρατιώτες;


Γλιτώσαμε, κύριε Λάμπρου, γιατί δεν υπήρχε κανένας άντρας μαζί μας. Αν υπήρχε άντρας θα μας είχαν πυροβολήσει, πέντε παιδιά ήμαστε, είχε έρθει και μια άλλη κοπέλα από κάπου αλλού, κυνηγημένη κι αυτή. Είχαν σκοτώσει τον πατέρα της. Αυτή ζει στην Αθήνα τώρα. Τη θυμάμαι γιατί εγώ έκλαιγα και φώναζα και αυτή μου έδωσε ένα χαστούκι. Δεν είχα ξαναφάει χαστούκι στη ζωή μου, κανείς δεν με είχε χτυπήσει ποτέ. Ποτέ. Τη μάλωσε η κυρα-Μαρία, αλλά εμένα αυτό το χαστούκι με συνέφερε. Ζάρωσα στη γωνία με τα άλλα τέσσερα παιδιά, δύο αγόρια και δύο κορίτσια. Το πιο μικρό αγόρι το κρατούσε η αδελφή του στα γόνατά της.
Εγώ λοιπόν ζάρωσα στη γωνιά μου και παραδόθηκα στις ζοφερές μου σκέψεις. Ηξερα, ένιωθα ότι δεν θα βρω κανένα ζωντανό στο σπίτι μου. Πώς το καταλάβαινα αυτό; Οπως και ότι εγώ θα ζήσω; Δεν ξέραμε τότε τι κάνουν. Ακούγαμε αυτό το κακό, αλλά βέβαια δεν ξέραμε ότι σκοτώνουν ανυπεράσπιστους ανθρώπους...
Από την άλλη φεύγοντας εγώ από το σπίτι είχα αφήσει τον πατέρα μου ζωντανό. Δεν ξέρω πώς, αλλά ένιωθα σίγουρη ότι θα τους βρω όλους νεκρούς, μάλιστα σκεφτόμουν, έλεγα πώς θα τους βάλω στη σειρά που είναι όλοι σκοτωμένοι… Θα βάλουμε στη μέση τις αδελφούλες μου και από τις δύο πλευρές τους γονείς μου ή πρέπει να μπουν στη μέση οι γονείς και από τις πλευρές τα παιδιά; Αυτό με απασχολούσε εμένα. Αυτό. Και όπως μου λένε όλοι πρέπει να είχα πολύ πυρετό. Είχα γίνει ράκος από τον φόβο και την ταραχή, ένιωθα να καταρρέω, ήθελα να κοιμηθώ, δεν είχα άλλες δυνάμεις, είχα εξαντληθεί. Ε... κάποια στιγμή σταμάτησαν. Καταλάβαμε πως έφυγαν.
Ανοίγει η πόρτα, έρχεται μια γειτόνισσα έξαλλη -της σκότωσαν κι αυτής το παιδί, αλλά εκείνη τη στιγμή δεν το ήξερε. Είχε δει τους δικούς μου σκοτωμένους, ξαπλωμένους στην πλατεία. Και της έλεγε η κυρα-Μαρία "μην φωνάζεις, σώπα, είναι και η Νίτσα εδώ", γιατί ήμουν κι εγώ εκεί. Ομως η Νίτσα δεν ξαφνιάστηκε, το ήξερε ότι ήταν όλοι νεκροί…

-Ποια ήταν η πρώτη σας αντίδραση; Λυγίσατε;

Δεν πήγα να δω ούτε γύρισα στο σπίτι μου. Εφυγα τρέχοντας και πήγα στη θεία μου, την αδελφή της μητέρας μου. Ευτυχώς στον δρόμο δεν είδα κανέναν σκοτωμένο. Κανέναν, καθόλου. Και καλύτερα που δεν είδα και τους δικούς μου νεκρούς. Τους θυμάμαι ωραίους και καλούς όπως ήταν, δεν ήθελα να δω τη μαμά μου χωρίς κεφάλι χωρίς τίποτα. Πήγα λοιπόν τρέχοντας στη θεία μου κι από εκεί φύγαμε και κατεβήκαμε στα Ασπρα Σπίτια, όπου είχε πανδοχείο ο αδελφός της γιαγιάς μου. Μείναμε εκεί μια νύχτα, νύχτα τρέλας, από την οποία δεν θυμάμαι τίποτα. Εκείνο που εκ των υστέρων μου κάνει εντύπωση είναι ότι περπατούσα ξυπόλητη χωρίς να με ενοχλούν ούτε πέτρες ούτε αγκάθια ούτε τίποτα. Δεν είχα ποτέ στη ζωή μου περπατήσει ξυπόλητη, τα καλύτερα παπούτσια μου έφτιαχνε ο πατέρας μου...

-Την ίδια στιγμή εξελίσσονται γεγονότα σε όλο το χωριό;


Ναι, υπάρχουν παράλληλα γεγονότα, κ. Λάμπρου. Η γιαγιά μου και ο παππούς μου ήταν στο σπίτι, ο παππούς μόλις είχε επιστρέψει από το θερισμό στα χωράφια. Ακουσε τον χαλασμό και ξεκίνησε να δει τι συμβαίνει λες κι ήταν πανηγύρι... Κοντά στην πλατεία του σχολείου τον εκτέλεσαν. Με το τέλος του μακελειού η γιαγιά μου βγαίνει να βρει τον άντρα της και τον βλέπει σκοτωμένο. Φεύγει έξαλλη να πάει στην κόρη της, την μητέρα μου δηλαδή, και φτάνοντας στη γωνία τι βλέπει; Ολη μου την οικογένεια νεκρούς. Μόνο εγώ έλειπα. Λένε πως τα μυαλά της μητέρας μου ήταν σκορπισμένα και πως η γιαγιά μου τα μάζεψε... Δεν ξέρω... Δεν τη ρώτησα ποτέ... Και μου κάνει εντύπωση, το σκέφτομαι συχνά. Δεν το συζητούσαμε ποτέ με τη γιαγιά μου, ήταν ένα θέμα ταμπού. Δεν ρώτησα ποτέ γιατί εμείς φύγαμε όλοι και η γιαγιά μου έμεινε, πώς το πέρασε αυτό το βράδυ; Τι βράδυ ήταν αυτό;

-Με αυτή τη γιαγιά μεγαλώσατε;

Με αυτή, ναι. Με αυτή που τη 10η Ιουνίου έχασε κόρη, γαμπρό, σύζυγο και εγγόνια.

-Πολύ δυνατή γυναίκα πρέπει να ήταν.

Διατήρησε τα λογικά της, κ. Λάμπρου, εξ ανάγκης. Ακούστε και κάτι περίεργο: Πριν να γίνει το κακό έπασχε από βρογχικό άσθμα, που είναι ανίατο νόσημα. Μάλιστα έλεγαν ότι ένας γιατρός της είχε πει ότι θα γίνει καλά είτε από μεγάλη θλίψη είτε από μεγάλη χαρά, από ένα ισχυρό σοκ δηλαδή. Ε μετά το φονικό έγινε καλά. Ηταν αυτό που είχε πει ο γιατρός, ήταν θαύμα; Δεν ξέρω. Μόνο τη μέρα που ξεθάψαμε τους νεκρούς μας αρρώστησε βαριά, πήγε να πεθάνει. Η γιαγιά μου υπήρξε μια ηρωίδα και δεν της το είχα πει όσο ζούσε. Ηταν γεννηθείσα το 1888. Την εποχή της σφαγής στο Δίστομο ήταν 56 ετών και πέθανε το 1960, όχι πολύ μεγάλη αλλά με τόσα βάσανα...

Η ζωή μετά

-Πώς κύλησε η ζωή σας μετά;

Από τα Ασπρα Σπίτια όπου έμεινα μια βραδιά έφυγα, γιατί φοβόμασταν ότι μπορεί να έρθουν κι εκεί οι Γερμανοί. Εζησα για μια βραδιά σε σπηλιές. Μια προς τα Ασπρα Σπίτια, στο εργοστάσιο αριστερά. Δεν μίλαγα σε κανέναν, ήθελα να απομονωθώ, δεν ήθελα να μου μιλάει κανένας, δεν ήθελα τον οίκτο κανενός, δεν ήθελα να με λυπούνται, έκλαιγα κρυφά. Είχα κοτσίδες μακριές τα μαλλιά μου και μου τα έφτιαχνε κάθε μέρα η μαμά μου, που τα έπλεκε και δεν μπορούσα να τα φτιάξω μικρό κορίτσι και δεν ήθελα να τα αγγίξει η θεία μου, κανείς. Ηθελα να είναι έτσι όπως τα είχε πλέξει η μάνα μου, να έχω κάτι από εκείνη. Μετά πήγαμε στην άλλη σπηλιά, μείναμε δυο μέρες. Κάτι τρώγαμε, δεν θυμάμαι να πεινάγαμε.

-Κατόπιν ήρθε ο Ερυθρός Σταυρός;

Ναι, μετά ήρθε ο Ερυθρός Σταυρός. Πήρε πολλά παιδιά στα Ιδρύματα, αλλά εγώ δεν θέλησα να πάω. Υπήρχαν φήμες ότι τα ορφανά κορίτσια προορίζονταν για υπηρέτριες κι εγώ δεν ήθελα να πάω. Μετά το μετάνιωσα. Μάλιστα με πήγε ο θείος μου στο Ιδρυμα της Κηφισιάς και ήταν εκεί όλες οι φίλες μου, ξαδέρφες από τη Λιβαδειά. Ηταν πολύ ωραία. Εμεινα στον θείο μου μέχρι τα Δεκεμβριανά, ευτυχώς αυτή την καταστροφή δεν την έζησα. Τον Οκτώβριο ή τον Νοέμβριο ήρθε η γιαγιά μου και με πήρε και επιστρέψαμε στο Δίστομο.

-Τι κατάσταση συναντήσατε στο Δίστομο;

Ησυχία, πένθος, μαύρα. Υπήρχε ένα Ιδρυμα, λεγόταν Εγγύς Ανατολή, και εκεί διάβαζα, στη βιβλιοθήκη τους. Με αγαπούσαν όλοι πολύ εκεί και όταν έφυγαν στενοχωρήθηκα πολύ. Ομως υπήρχε ανησυχία, γιατί ο πόλεμος στην περιοχή υπήρχε μέχρι σχεδόν το 1950 λόγω του αντάρτικου. Οι αντάρτες έρχονταν στο χωριό αλλά όχι σε εμάς. Κάποιοι από το Δίστομο τους καθοδηγούσαν. Ομως μια νύχτα ήρθαν και στο σπίτι μας, αλλά η γιαγιά μου τους αντιμετώπισε θαρραλέα και αποφασιστικά.

-Οικονομικά πώς συντηρηθήκατε αυτά τα δύσκολα χρόνια;

Εζησα στο Δίστομο με τη γιαγιά μου, με διαλείμματα στην Αθήνα. Δεν δούλεψα σε ξένα χέρια. Είχαμε δουλειά στο σπίτι, υφάντρες, η Πολιτεία έδωσε 3-4 χρόνια μια σύνταξη. Πολλές φορές σκέφτηκα ότι μακάρι να είχαν σκοτώσει κι εμένα. Διότι η γιαγιά μου με αγαπούσε πολύ, αλλά ήταν πολύ αυστηρή. Ούτε να γελάσω δεν με άφηνε. "Εγώ είμαι ο καπετάνιος", έλεγε.

-Πώς γνωρίσατε τον σύζυγό σας;


Από τα 15 όλοι έλεγαν στην γιαγιά μου να με παντρέψει. Εγώ δεν ήθελα, μου φαινόταν ότι ήθελαν να με ξεφορτωθούν. Μπορούσα να πάω στην Αμερική εύκολα. Ομως δεν πήγα και δεν το μετάνιωσα. Αγαπώ τον τόπο μου, τα κτήματά μας, τις αναμνήσεις μου. Στα 21 αρραβωνιάστηκα έναν καταπληκτικό άνθρωπο που μου συμπαραστάθηκε ως σύζυγος, ως αδελφός, ως πατέρας. Του διηγήθηκα την ιστορία μου και έκλαψε... Εχω δύο πολύ καλά παιδιά. Εκείνο που μου έλειψε πάντα, εκείνο που ζήλευα και ζηλεύω είναι η οικογενειακή θαλπωρή. Πώς να το πω; Είχα πολλές φίλες στο Δίστομο που ήταν ορφανές, αλλά ήταν ορφανές από πατέρα ή ορφανές από μάνα, είχαν δηλαδή κάποιον. Εγώ δεν είχα κανένα...

Εδώ τελειώνει ένα μέρος της συγκλονιστικής αφήγησης της Νίτσας Σφουντούρη. Ο φωτισμός της τραγωδίας του Διστόμου 66 χρόνια μετά, όπως τη βίωσε μια πρωταγωνίστρια. Πρωταγωνίστρια στα πραγματικά περιστατικά της 10ης Ιουνίου, πρωταγωνίστρια στον στίβο της ζωής, πρωταγωνίστρια στα ψυχικά αποθέματα.

Ο κόκκινος Ερικ Χομπσμπάουμ

ΣΥΝΕΝΤΕΥΞΗ ΣΤΟΝ ΜΑΚΗ ΠΡΟΒΑΤΑ |

Τι να πρωτορωτήσεις αυτόν τον άνθρωπο; Εναν ιστορικό που γεννήθηκε τη χρονιά της Οκτωβριανής Επανάστασης, θυμάται την ημέρα που διάβασε στις εφημερίδες ότι ο Χίτλερ έγινε καγκελάριος της Γερμανίας και μετέφρασε για τον Τσε Γκεβάρα στην Αβάνα; Που τα βιβλία του θεωρούνται από τους συναδέλφους του ιερά κειμήλια, και τα κείμενά του, ακόμη και αυτά που έγραψε για την τζαζ – ή ιδίως αυτά – αποτελούν πρότυπα δοκιμιακής γραφής; Που είναι πια, στα 94 του χρόνια, τόσο εύθραυστος και κάθε απάντησή του απαιτεί τόσο κόπο;

Ερικ Χομπσμπάουμ, ο φάρος της σύγχρονης σκέψης, ο συγγραφέας που έγραψε για τον πιο συγκλονιστικό αιώνα και τα πιο συναρπαστικά χρόνια της Ιστορίας της ανθρωπότητας κληροδοτώντας μας έναν απίστευτο θησαυρό γνώσης. Ο Ερικ Χομπσμπάουμ, ο οποίος στο τέλος μιας σειράς ολιγόλεπτων αλλά τόσο συναρπαστικών συζητήσεων με το BHMagazino, αποδεικνύει ότι παραμένει ένας αθεράπευτος επαναστάτης.

To πιο εκπληκτικό γνώρισμα της ανθρώπινης Ιστορίας συνίσταται στο ότι είναι πραγματική. Αυτήν την εκπληκτική πορεία της ανθρωπότητας ελάχιστοι την έχουν μελετήσει, καταγράψει και περιγράψει όπως ο Ερικ Χομπσμπάουμ. «Χόμπσμπομ», όπως προφέρει ο ίδιος το όνομά του στον τηλεφωνητή του σπιτιού του, μια τυπική διόροφη οικία στο Χάμπτεντ Χις στο Bορειοδυτικό Λονδίνο. Οταν τον κάλεσα στο τηλέφωνο, απάντησε μια ευγενέστατη κυρία, η Μαρλένε Χομπσμπάουμ, η σύζυγός του. Τον ζήτησα και εκείνη τον φώναξε: «Darling, it’s for you. From Greece». «Φυσικά και θα μπορέσουμε να μιλήσουμε. Απλώς είμαι άρρωστος, και έτσι θα πρέπει να μιλήσουμε σε λίγες ημέρες, που θα είμαι καλύτερα» είπε με μια αιφνιδιαστική ευγένεια. «Αφού το αναφέρετε, όταν γίνει η συνέντευξη, να μιλήσουμε και για εμάς τους Ελληνες που “νοσούμε” βαριά» απάντησα. «Δεν είναι και τόσο χαλιά η υγεία μου. Ελπίζω. Ομως και εγώ όπως και οι Ελληνες μπορούμε στο τέλος να γίνουμε καλά». Τελικά μιλήσαμε έξι φορές στο τηλέφωνο και ανταλλάξαμε μηνύματα μέσω e-mail.

Γεννήθηκε στην Αλεξάνδρεια το 1917, από πατέρα Βρετανό και μητέρα Αυστριακή, και οι δύο εβραϊκής καταγωγής. Στα πρώτα του χρόνια είχε ελληνίδα νταντά από την οποία άκουγε ένα νανούρισμα στα ελληνικά – σήμερα όμωςέχει μόνο μια «λειψή ανάμνηση», όπως λέει. Μαρξιστής ιστορικός, ήταν επί χρόνια μέλος του Κομμουνιστικού Κόμματος της Μεγάλης Βρετανίας – «ένα από τα μεγάλα δαιμόνια του 20ού αιώνα είναι το πάθος για πολιτική και η πεμπτουσία του πάθους αυτού ήταν ο κομμουνισμός» περιγράφει πάλι ο ίδιος.

Τώρα είναι μέλος της Βρετανικής Ακαδημίας και της Αμερικανικής Ακαδημίας Τεχνών και Επιστημών. Η τριλογία του – «Η εποχή των επαναστάσεων, 1789-1848», «Η εποχή του κεφαλαίου, 1848-1875», «Η εποχή των αυτοκρατοριών, 1875-1914» – έχει χαρακτηριστεί ένα από τα μεγαλύτερα επιτεύγματα στη συγγραφή της Ιστορίας. Σε συνδυασμό και με τη συγγραφή του βιβλίου «Η εποχή των άκρων: Ο σύντομος 20ός αιώνας 1914-1991», οδήγησε στο να ονοματίζεται ο Χομπσμπάουμ από πολλούς ως ο μεγαλύτερος εν ζωή ιστορικός, όχι μόνο της Βρετανίας αλλά και ολόκληρου του κόσμου. Τα ενδιαφέροντά του επεκτείνονται και σε άλλα πεδία εκτός από την Ιστορία, όπως οι διάφορες παραδόσεις και η εξέλιξή τους, αλλά και η τζαζ που είναι το αγαπημένο του είδος μουσικής. Εχει γράψει και για αυτά: «Η επινόηση της παράδοσης», «Η σκηνή της τζαζ», καθώς και το «Ξεχωριστοί άνθρωποι – Αντίσταση, εξέγερση και τζαζ».

Συζητώντας και αλληλογραφώντας με τον Ερικ Χομπσμπάουμ για αυτήν τη συνέντευξη, σκεφτόμουν ότι πρέπει να πάρουμε, πρέπει να αρπάξουμε τις λέξεις από τους πολιτικούς και να τις παραδώσουμε στην κοινή λογική. Η κοινή λογική χρειάζεται, εκτός των άλλων, και γνώση της Ιστορίας, αφού η Ιστορία μάς έχει φέρει στο σημείο που είμαστε. Οι μεγάλοι ιστορικοί – ερευνητές και συγγραφείς – είναι αναγκαίοι για την εξέλιξη της γνώσης της ανθρωπότητας. Η εποχή στην οποία εμφανίζονται είναι τυχαία. Είμαστε τυχεροί που τυχαία στην εποχή μας έζησε ο Ερικ Χομπσμπάουμ.

Κύριε Χομπσμπάουμ, φανταστείτε ότι έχετε ένα μικρό παιδί στα γόνατά σας και θέλετε να του διηγηθείτε τη σύντομη ιστορία του κόσμου. Πώς θα ξεκινούσατε τη διήγησή σας;«Αν διηγούμουν σε ένα μικρό παιδί την ιστορία του κόσμου, θα ξεκινούσα από τους δεινόσαυρους, επειδή όλα τα παιδιά ξέρουν για αυτούς. Θα του εξηγούσα ότι ζούσαν πολύ πολύ καιρό προτού εμφανιστούν τα ανθρώπινα όντα στην Αφρική, τα οποία μετά πορεύτηκαν προς τη Μέση Ανατολή, όπου δημιούργησαν τον πρώτο πολιτισμό. Αυτά».

Και η Ιστορία της ανθρωπότητας; Σημειώνει άραγε πρόοδο ή τελικά κάνει κύκλους; «Η Ιστορία της ανθρωπότητας είναι η αυξανόμενη δυνατότητα του ανθρώπινου είδους να ελέγχει και να αλλάζει το περιβάλλον του μέσα από την παραγωγή αγαθών, με τη βοήθεια της συνεχώς εξελισσόμενης επιστήμης, της τεχνολογίας και της επικοινωνίας. Με αυτήν την έννοια, η Ιστορία της ανθρωπότητας είναι πρόοδος, παρ’ ότι αυτή η πρόοδος έχει υπάρξει γρήγορη σε συγκεκριμένες περιόδους και συνεχής μόνο κατά τους ελάχιστους τελευταίους αιώνες, κυρίως από τα μέσα του 20ού. Δεν υπάρχει ισόποση τάση για πρόοδο στην προσωπική και στην κοινωνική συμπεριφορά των ανθρώπων».

Υπάρχει πάντως η εντύπωση ότι η Ιστορία κάνει κύκλους. «Κοιτάξτε, η εντύπωση ότι η Ιστορία κάνει κύκλους είναι φυσική. Ιδιαίτερα σε περιόδους όπου η τεχνολογική εξέλιξη είναι αργή. Αυτό συμβαίνει επειδή η εμπειρία του ανθρώπου μέσα από το μοτίβο της ίδιας του της ζωής είναι ότι η ζωή κάνει κύκλους. Ζωή - θάνατος - νέες γενεές. Η Ιστορία όμως δεν είναι κυκλική, γεννάει διαρκή εξέλιξη».

Παρ’ ότι ο άνθρωπος είναι το μόνο ον που έχει τη δυνατότητα να είναι δίκαιο, φαίνεται ότι έχει μια ροπή προς την αδικία. Μπορεί λοιπόν να υπάρξει μια πραγματικά δίκαιη κοινωνία; «Το γεγονός ότι οι άνθρωποι έχουν μια αίσθηση της αδικίας και τείνουν να διαμαρτύρονται για αυτή δείχνει ότι η κανονική κατάσταση στην οποία βρίσκεται το ανθρώπινο γένος είναι μεν η αδικία, αλλά η επιθυμία μας για δικαιοσύνη είναι διαρκής και ακατανίκητη. Μια δίκαιη κοινωνία, στην οποία οι κοινωνικές και άλλες ανισότητες θα θεωρούνται υποφερτές – παρ’ ότι μια τέτοια κοινωνία δεν είναι η ιδανική –, είναι δυνατό να υπάρξει. Δεν πρέπει, όμως, να τη συγχέουμε με μια “καλή κοινωνία” στην οποία η αδικία και η εκμετάλλευση δεν υπάρχουν πλέον. Δεν γνωρίζουμε αν αυτή η κοινωνία είναι εφικτή για κάτι περισσότερο από περιστασιακές στιγμές στην ανθρώπινη πορεία».

Πιστεύετε ότι όλοι οι άνθρωποι, όσο κυνικοί και αν είναι, μπορούν να «συλλάβουν» και να επιδιώξουν μια κοινωνία που δεν θα είναι ατελής;«Ολοι οι άνθρωποι κάποια στιγμή στη ζωή τους σκέφτονται ότι μια τέτοια κοινωνία είναι εφικτή, και την επιθυμούν. Κάποιοι, όμως, θεωρούν ότι έχουν χρέος να την πραγματώσουν».

Αν ένας επαναστάτης σήμερα κρατούσε στο ένα χέρι το όπλο του και στο άλλο ένα βιβλίο, ποιο βιβλίο θα του δίνατε; «Θα του έδινα ένα βιβλίο με οδηγίες πώς να χρησιμοποιεί το όπλο του και πώς να κάνει ανταρτοπόλεμο!».

Δεν θα του δίνατε κάποιο λογοτεχνικό βιβλίο; «Δεν υπάρχει χρόνος για αυτό».

Πρέπει πρώτα να δίνεις στον άνθρωπο να φάει και μετά να του ζητάς να έχει αρετή;
«Ακριβώς!».

Πείτε μου ένα βασικό πιστεύω σας που είχατε για τον κόσμο όταν ήσασταν νέος και ισχύει ακόμη, και ένα πιστεύω σας που έχει πλέον αλλάξει. «Ακόμη πιστεύω ακράδαντα ότι ο κόσμος μπορεί να αλλάξει προς το καλύτερο. Εχω, όμως, πια εγκαταλείψει την πεποίθηση που είχα κάποτε ότι ήξερα με ποιον τρόπο μπορεί να γίνει αυτό».

Αν είχατε τη δυνατότητα να δημιουργήσετε ένα πολιτικό σύστημα από το μηδέν, ποιο θα ήταν αυτό; «Δεν πιστεύω ότι τα πολιτικά συστήματα μπορούν να δημιουργηθούν μόνο από άτομα».

Ως τις αρχές της δεκαετίας του ’80 οι περισσότεροι πιστεύαμε ότι ο κομμουνισμός «θα υπάρχει για πάντα», κυρίως επειδή είχε να κάνει και με μερικά πολύ βαθιά ηθικά ζητήματα της ανθρώπινης φύσης. Ποιος ήταν ο προβλέψιμος και ποιος ο αστάθμητος παράγοντας της αποτυχίας και της κατάρρευσής του; «Η προβλέψιμη αιτία της αποτυχίας του κομμουνισμού της Ρωσικής Επανάστασης και των κληρονόμων της είναι ότι, παρ’ όλες τις μεγάλες φιλοδοξίες και τις κατακτήσεις της, δεν μπόρεσε να χτίσει μια αποτελεσματική, δυναμική οικονομία. Ηταν προφανές από τη δεκαετία του ’60 και μετά ότι δεν είχε πολύ μέλλον. Πιθανότατα, όμως, να μπορούσε να διαρκέσει για πολλές ακόμη δεκαετίες, αν η προσπάθεια μεταρρύθμισης στη δεκαετία του ’80 δεν είχε οδηγήσει στη ραγδαία και εντελώς απρόσμενη κατάρρευση».

Πολλοί σας χαρακτηρίζουν «μαρξιστή ιστορικό». Ποιο κατά τη γνώμη σας είναι το βασικό πλεονέκτημα και ποιο το βασικό μειονέκτημα του μαρξισμού; «Το βασικό πλεονέκτημα του μαρξισμού είναι ότι μας επέτρεψε να αντιληφθούμε πώς λειτουργεί ο καπιταλισμός. Το μειονέκτημά του είναι ότι υπήρξε μια σχολή μαρξιστών οι οποίοι νόμιζαν ότι ήξεραν πώς να χτίσουν μια σοσιαλιστική κοινωνία».

Και ποιο το βασικό πλεονέκτημα του καπιταλισμού;
«Το βασικό πλεονέκτημα του καπιταλισμού είναι η δυνατότητά του να δημιουργεί οικονομική ανάπτυξη. Ωστόσο διαθέτει και το τεράστιο μειονέκτημα: προκαλεί τεράστιες κοινωνικές και ανθρώπινες ανισότητες και είναι εντελώς αδύνατον να ελέγξει την ανάπτυξή του, η οποία απειλεί τον κόσμο με περιβαλλοντική καταστροφή».

Αυτή η οικονομική κρίση που ζούμε έχει κάποια χαρακτηριστικά που την κάνουν διαφορετική από τις άλλες;
«Η τωρινή οικονομική κρίση είναι σίγουρα η πιο σοβαρή στην Ιστορία του καπιταλισμού από το 1930. Μάλιστα, κατά μία έννοια, αυτή η κρίση είναι μεγαλύτερη, αφού η κοινωνίες είναι πολύ πιο παγκοσμιοποιημένες από ό,τι ήταν το 1930. Τα κράτη της πρώην Σοβιετικής Ενωσης, που τότε ήταν έξω από το καπιταλιστικό σύστημα, τώρα είναι μέσα στο σύστημα και μέσα στην κρίση. Επίσης, μέσα στην κρίση είναι και οι περιοχές που τότε ήταν αυτόνομες και αυτάρκεις αγροτικές οικονομίες, ενώ τώρα έχουν ενσωματωθεί μέσω της μαζικής αστικοποίησης και της ταχύτατης παρακμής της αγροτικής καλλιέργειας και οικονομίας. Από την άλλη πλευρά, η παρούσα κρίση δεν έχει ακόμη γονατίσει το καπιταλιστικό σύστημα, καθώς η γρήγορη ανάπτυξη των νέων οικονομιών – Κίνα, Ινδία, Βραζιλία κτλ. – έχει εξισορροπήσει την παρακμή των βασικών καπιταλιστικών κέντρων του 19ου και του 20ού αιώνα στην Ευρώπη και στη Βόρεια Αμερική».

Η Κίνα είναι ο «κομμουνιστής σωτήρας» του καπιταλισμού; «Το καπιταλιστικό σύστημα της Κίνας δεν είναι αγγλοαμερικανικού νεοφιλελεύθερου τύπου, αλλά αναπτύχθηκε κυρίως ως αντίσταση στις οικονομίες-“τίγρεις” της Νοτιοανατολικής Ασίας. Ωστόσο αυτό το μετακομμουνιστικό καπιταλιστικό σύστημα της Κίνας έχει τόση επιτυχία, ώστε οι ιστορικοί του μέλλοντος πιθανότατα θα δουν στην Κίνα τον πραγματικό σωτήρα της καπιταλιστικής οικονομίας από την τωρινή οικονομική κρίση».

Για τους Ελληνες είναι μια πολύ δύσκολη περίοδος. Είμαστε πολύ απογοητευμένοι και σε μεγάλη σύγχυση. Εχετε κάτι να μας πείτε; «Ως ιστορικός που έχει ζήσει σχεδόν όλον τον αιώνα που είναι από τους πιο τρομακτικούς στην ανθρώπινη Ιστορία, τον 20ό, μπορώ να σας πω ότι η ανθρωπότητα, έχοντας επιβιώσει από αυτήν την τόσο καταστροφική περίοδο, πιθανότατα θα επιβιώσει και από τις καταστροφές του 21ου αιώνα».

Ποιο νομίζετε ότι είναι το κομβικό σημείο από το οποίο η Ελλάδα ήρθε σε αυτήν τη τόσο δύσκολη θέση και τι μπορούμε να κάνουμε για να βγούμε από αυτή; «Παρακαλώ συγχωρήστε με που θεωρώ τον εαυτό μου αναρμόδιο να απαντήσω σε ερωτήσεις σχετικά με τη σημερινή κατάσταση της Ελλάδας. Εσείς είστε οι μόνοι που πρέπει και μπορείτε να δώσετε όλες τις σωστές και σοβαρές απαντήσεις».

Δεν πρέπει να εμπιστευόμαστε όλους όσοι μας συστήνονται ως αρμόδιοι; «Να είστε επιφυλακτικοί με τους “αρμόδιους”. Μπορώ όμως να σας πω ότι το άμεσο μέλλον πρόκειται να είναι πολύ πιο δύσκολο για τη Νοτιοανατολική Ευρώπη, η οποία ξανακυλάει σε μια οπισθοδρόμηση. Το πρόβλημα είναι πολύ μεγαλύτερο στα Βαλκάνια από ό,τι σε άλλες περιοχές της Ευρώπης και σε αυτό βοηθούν πολύ η διαφθορά και η εγκληματικότητα».

Πολιτική και ηθική. Υπάρχει, ή θα μπορούσε ποτέ να υπάρξει, κάποια σχέση μεταξύ τους;
«Αν δεν υπήρχε καμία σχέση μεταξύ πολιτικής και ηθικής, δεν θα έκανε κανένας και ποτέ την ερώτηση αυτή. Το ότι γίνεται η ερώτηση σημαίνει πως όλοι διακρίνουν ότι υπάρχει, ή ότι θα έπρεπε να υπάρχει, μια σχέση μεταξύ πολιτικής και ηθικής. Η πολιτική δεν είναι μια απόλυτα αυτόνομη δραστηριότητα και αυτό φαίνεται από τη συνήθεια όλων των πολιτικών να επικαλούνται ηθικό άλλοθι για ό,τι κάνουν. Πόσο ηθικά, όμως, μπορεί να είναι, για παράδειγμα, τα συστηματικά βασανιστήρια και οι σφαγές;».

Ποιο είναι κατά τη γνώμη σας το μεγαλύτερο έγκλημα του 20ού αιώνα;
«Η αναβίωση των γενοκτονιών και ειδικά η συστηματική γενοκτονία των εβραίων από ένα κράτος που υποστήριζε ότι είναι πολιτισμένο».

Στον άνθρωπο η ελευθερία του λόγου είναι πιο εύκολη από την ελευθερία της σκέψης. Πιστεύετε ότι αυτό είναι ένα σημαντικό στοιχείο που έχει επηρεάσει την εξέλιξη της ανθρώπινης Ιστορίας; «Και η ελευθερία της σκέψης, όμως, αν δεν εκφραστεί δημόσια, είναι άτοπη. Και τα δύο αναγκαστικά πρέπει να πηγαίνουν μαζί. Ετσι θα έπρεπε να συμβαίνει, αλλά δεν είναι ξεκάθαρο ότι πολλές φορές στην Ιστορία δεν συνέβη αυτό».

Τις τελευταίες δύο δεκαετίες του 20ού αιώνα έπεσαν πολλά φράγματα στην Ευρώπη και πολλές «πόρτες» άνοιξαν. Πιστεύετε ότι ταυτόχρονα άνοιξαν και το μυαλό των ανθρώπων;
«Η παγκοσμιοποίηση και κυρίως η απίστευτη και συνεχής επανάσταση στις επικοινωνίες έχουν σίγουρα γκρεμίσει πολλά παλιά “φράγματα” και θεωρητικά θα έπρεπε να έχουν διευρύνει και το πνεύμα των ανθρώπων. Δεν υπάρχει αμφιβολία ότι οι άνθρωποι που ζουν σήμερα σε αυτό που αποκαλούμε “οικουμενικό χωριό” είναι πολύ περισσότεροι από ποτέ. Από την άλλη πλευρά, υπάρχει επίσης μια ολοφάνερη απόσυρση ανθρώπων και εθνών σε μικρότερες κοινωνίες, που συνδέονται πιο εύκολα με προσωπικά κριτήρια. Αυτό δυστυχώς έχει πάρει τη μορφή ξενοφοβίας και εθνικού ή θρησκευτικού προσδιορισμού».

Φιλοσοφία και Ιστορία. Συνδέονται μεταξύ τους ή είναι δύο εντελώς διαφορετικά πεδία;
«Ολοι οι φιλόσοφοι θα πρέπει να έχουν μια αίσθηση της Ιστορίας και όλοι οι ιστορικοί μια αίσθηση των προβλημάτων που θέτει η φιλοσοφία. Πάντως στην πράξη είναι απόλυτα διαφορετικές, παρ’ ότι μερικοί φιλόσοφοι έχουν γράψει ιστορικά συγγράμματα και μερικοί ιστορικοί έχουν συμβάλει στις φιλοσοφικές αναζητήσεις».

Πείτε μου έναν λόγο, όχι πολύ φανερό, για τον οποίο μελετάτε και γράφετε Ιστορία. «Γράφω Ιστορία για τους ανθρώπους που εργάζονται όλη την ημέρα για να ζήσουν και θα ήθελαν να διαβάσουν το βράδυ μετά τη δουλειά. Θα ήθελα να μπορώ να τους κρατάω σε εγρήγορση».

Αγαπάτε πολύ την τζαζ μουσική. Σας μαγεύει περισσότερο το γεγονός ότι είναι «ανοιχτή» σε πολλές διαφορετικές μουσικές πιθανότητες; Οτι μοιάζει λίγο με τις πιθανότητες που ανοίγονται λίγο πριν από τα μεγάλα ιστορικά γεγονότα;
«Το να είσαι αφοσιωμένος στη μελέτη και στην καταγραφή της Ιστορίας δεν μπορεί να είναι ξεκομμένο από τη μελέτη άλλων επιστημών και πλευρών της ζωής, όπως, για παράδειγμα, οι φυσικές επιστήμες ή η μουσική. Αν όμως ξεκινήσω να σας μιλάω για την τζαζ, θα απομακρυνθούμε αρκετά από την ουσία αυτής της συνέντευξης».

Ο βρετανός συγγραφέας Λέσλι Χάρτλεϊ είχε πει ότι «το παρελθόν είναι μια ξένη χώρα: Κάνουν τα πράγματα διαφορετικά εκεί». Νομίζω ότι αυτό ισχύει απόλυτα για την Ελλάδα σήμερα. «Μην ανησυχείτε. Και το μέλλον είναι μια ξένη χώρα. Θα κάνετε τα πράγματα διαφορετικά εκεί. Ολοι μας θα κάνουμε τα πράγματα διαφορετικά».

Μπορείτε να προβλέψετε πώς θα είναι; «Είναι πολύ δύσκολο να προβλέψεις το μέλλον και δεν βοηθάει πολύ το να προσπαθείς να το φανταστείς. Αυτό που νομίζω ότι μπορεί κάποιος να φανταστεί, αν κοιτάξει με καθαρή ματιά, είναι τα προβλήματα που μπορεί να έρθουν. Ο άνθρωπος εδώ και μερικά χρόνια είναι σε θέση να προκαλέσει πολύ σοβαρές και μερικές φορές ανεπανόρθωτες ζημιές στην Υδρόγειο. Δες, για παράδειγμα, τι έγινε με την πρόσφατη μόλυνση στον Κόλπο του Μεξικού. Στο παρελθόν, μέσα στο ανθρώπινο μυαλό, αν υπήρχε κάτι που θεωρούνταν ανεξάντλητο και αδιανόητο να “εξουθενωθεί”, αυτό ήταν η θάλασσα. Τώρα πλέον μπορούμε να εξαντλήσουμε και τη θάλασσα. Αυτό είναι απίστευτο. Δεν είναι;».

Μπορείτε να κάνετε μια πρόβλεψη για την κατάστασή μας σε περίπου δέκα χρόνια από τώρα; «Μου ζητάτε μια πρόβλεψη για την κατάστασή μας σε δέκα χρόνια από τώρα. Νομίζετε ότι είμαι η Πυθία στους Δελφούς; Θα σας πω, παρ’ όλα αυτά, ότι ως ιστορικός δεν μπορώ να μη δω τη δυνατότητα σε μερικά χρόνια τα πράγματα να φαίνονται πολύ πιο ελπιδοφόρα»

 http://www.tovima.gr/default.asp?pid=2&ct=152&artId=366186&dt=10/11/2010#ixzz15Fw9q4qM

Γιάννης Πατσαντάρας: Στον ουρανό τον έψαχναν και στη γη τον βρήκαν οι πολίτες του Δήμου Διστόμου-Αράχωβας-Αντίκυρας

Ως επίτιμος αρχηγός της Τακτικής Αεροπορίας αποστρατεύτηκε στις αρχές του 2010 –έπειτα από μια λαμπρή σταδιοδρομία στην πολεμική Αεροπορία– ο Γιάννης Πατσαντάρας και, όπως ήταν αναμενόμενο για έναν άνθρωπο με τόσο σπουδαίες περγαμηνές, δημιούργησε αμέσως συζητήσεις στη Δυτική Βοιωτία, όπου όλοι αναζητούσαν στο πρόσωπο του επόμενου δημοτικού άρχοντα εκείνον τον υποψήφιο που θα μπορούσε να εκφράσει αντικειμενικά, αλλά και να υπηρετήσει αποτελεσματικά τα αιτήματα του ιδιαίτερα δύσκολου παρόντος και του κρίσιμου μέλλοντος.

Ο Γ. Πατσαντάρας, μετά τη συγκινητική και τιμητική πρόταση πολλών επιφανών συνδημοτών του, αφού ως δοκιμασμένος και διακεκριμένος σε πολύ πιο απαιτητικές θέσεις ευθύνης διοικητής/μάνατζερ στάθμισε τα υπέρ και τα κατά και, αφού, ως γνήσιος πατριώτης, «έριξε στη ζυγαριά» το συμφέρον του τόπου, αποφάσισε να ηγηθεί ενός ενωτικού ανεξάρτητου ψηφοδελτίου και να διεκδικήσει τον δημαρχιακό θώκο στον νεοσύστατο Δήμο Διστόμου - Αράχωβας - Αντίκυρας.

Είναι σπάνια η ευτυχής σύμπτωση, όπου η ευγενής φιλοδοξία ενός ανθρώπου να προσφέρει στον τόπο του, έπειτα από μια επιτυχημένη επαγγελματική διαδρομή, τέμνει τόσο θετικά την πολιτική και κοινωνική συγκυρία για να συναντηθεί με τις επιθυμίες, τις ανάγκες και τις απαιτήσεις των πολιτών όσο η περίπτωση του Γιάννη Πατσαντάρα.

Τι αξιώνουν οι πολίτες εν όψει των αυτοδιοικητικών εκλογών του Νοεμβρίου; Όλοι το γνωρίζουμε, και οι περισσότεροι από εμάς το συζητάμε κατ’ ιδίαν στις παρέες μας, το ακούμε καθημερινά από φίλους και γνωστούς: «Θέλουμε στα ηνία της τοπικής μας κοινωνίας έναν άνθρωπο επιτυχημένο, ικανό, έντιμο, ακομμάτιστο, με γνώσεις, ήθος και θέληση, με όραμα και πειθώ, και, επιπλέον, με το σθένος να αρθεί στο ύψος των περιστάσεων και να συγκρουστεί με τα κομματικά βιλαέτια προς όφελος των πολλών».

Όλα αυτά τα θετικά στοιχεία που συγκεντρώνει, αναμφίβολα, ο Γιάννης Πατσαντάρας, ο ανεξάρτητος υποψήφιος δήμαρχος του νεοσύστατου Δήμου Διστόμου - Αράχωβας - Αντίκυρας, δείχνουν ότι είναι ο κατάλληλος άνθρωπος, την κατάλληλη στιγμή, στην κατάλληλη θέση. Το αναγνωρίζουν οι πολίτες του νέου διευρυμένου Δήμου που δέχτηκαν την υποψηφιότητά του με την πεποίθηση ότι η έως σήμερα επιτυχημένη πορεία του εγγυάται όχι μόνον τη στιβαρή διοίκηση αλλά και τη διαφάνεια, τη σύνεση και την υπευθυνότητα που απαιτεί η διαχείριση των κοινών, όταν έχει απαρέγκλιτο γνώμονα το συλλογικό καλό και το δημόσιο συμφέρον. 

Το πιστεύουν βαθιά –οι επιτυχημένοι στους τομείς τους– άνθρωποι από όλα τα κόμματα, που, αναγνωρίζοντάς του μιαν αξία όχι υποκειμενική, αλλά αποδεδειγμένη στα πεδία της τιμής αυτής της χώρας, παραμερίζοντας τις παρωπιδικές κομματικές αγκυλώσεις και με ειλικρινές ενδιαφέρον για τον τόπο τους, πρότειναν στον Γιάννη Πατσαντάρα να ηγηθεί ενός ανεξάρτητου, υπερκομματικού ψηφοδελτίου και, κατόπιν, πλαισίωσαν ένθερμα και με αμέριστη εμπιστοσύνη την υποψηφιότητά του. Το πληροφορούνται οι πολίτες όλης της Βοιωτίας που διαπιστώνουν καθημερινά την ευρύτητα της απήχησης και την ασυνήθιστα υπερκομματική συναίνεση στο πρόσωπό του.

Όλοι; Οπωσδήποτε όχι. Γιατί υπάρχουν και εκείνοι που δυσαρεστήθηκαν. Είναι οι «κομματάρχες» και οι κομματικοί παράγοντες που διαπιστώνουν ότι δεν απολαμβάνουν πλέον την ισχύ του παρελθόντος και ότι η υποψηφιότητα Πατσαντάρα διαρρηγνύει οριστικά τον φαύλο κύκλο της εξάρτησης και των πελατειακών σχέσεων, όπως διαμορφώθηκαν τα τελευταία 30 χρόνια, με τα γνωστά – σε όλους μας- θλιβερά αποτελέσματα της πλήρους χρεοκοπίας, οικονομικής και ηθικής.

Η συνέντευξη που θα διαβάσετε έγινε στο σπίτι του Γιάννη Πατσαντάρα, στο κέντρο της Αράχωβας και στα σοκάκια της φημισμένης κωμόπολης. Διήρκεσε πολλές ώρες και είναι αλήθεια ότι εξεπλάγην από την ποσότητα των τυπικών και ουσιαστικών προσόντων του, από την ποικιλία των πολύπλευρων εμπειριών υψηλών απαιτήσεων και, κυρίως, από το ήθος ενός αδαμάντινου και παράλληλα ευχάριστου χαρακτήρα. Από όλα αυτά τα προτερήματα, κράτησα, ως συνισταμένη της γνώσης και της ψυχοπνευματικής καλλιέργειας του ανδρός, το πιο σημαντικό: τη σεμνότητα, την απλότητα, τη συνειδητή απόφαση του Γιάννη Πατσαντάρα για την τήρηση, στη δημόσια αλλά και στην ιδιωτική του ζωή, χαμηλών τόνων - σκεφτείτε μόνο κάποιος από εμάς να είχε συμπληρώσει 5.600 (!) ώρες πτήσεων. Δεν θα πετούσε ακόμη στα σύννεφα;       

-Γίνεται πολύς λόγος, θετικός λόγος, κ. Πατσαντάρα, για το βιογραφικό σας. Κι εγώ που το είδα πραγματικά εντυπωσιάστηκα και συμφωνώ με την κοινή γνώμη που έχει διαμορφώσει την αντίληψη ότι είστε ένας εξαιρετικά επιτυχημένος άνθρωπος. Είναι απορίας άξιον πώς προλαβαίνει να τα κάνει όλα αυτά κάποιος στη ζωή του. Εσείς ποιους σταθμούς θεωρείτε σημαντικότερους στην πορεία σας;

-Ενας σημαντικός σταθμός, κ. Λάμπρου, είναι εκεί στην πρώτη γραμμή στο βιογραφικό μου, όπου λέει ότι γεννήθηκα στην Αράχωβα. Το χωριό μου, ο τόπος της καταγωγής μου, όπου κι αν πήγα, όπου κι αν έφτασα, ό,τι κι αν έκανα, μου έδινε πάντα εσωτερική δύναμη, με γέμιζε αυτοπεποίθηση, με όπλιζε με την αίσθηση του ανήκειν, της ρίζας.

Ένας άλλος σημαντικός σταθμός είναι η εισαγωγή μου στη Σχολή Ικάρων, η εκπλήρωση σε δύσκολες εποχές του εφηβικού ονείρου ενός παιδιού που είχε μεγαλώσει δίπλα στη εκκλησία των Αγίων Ταξιαρχών.

Ο γάμος μου με την Θάλεια, η γέννηση των παιδιών μου, της Κατερίνας και του Λάμπρου, αποτελούν ορόσημα στη ζωή μου.

Θα προσθέσω και κάτι που ίσως σας εκπλήξει. Θεωρώ πολύ σημαντικό σταθμό στη ζωή μου τη  στιγμή που έλαβα την απόφαση να διεκδικήσω τη θέση του δημάρχου στο Δήμο Διστόμου-Αράχωβας-Αντίκυρας. Ενιωσα μέσα μου μια πληρότητα, μια γαλήνη, μια βεβαιότητα ότι πράττω το ορθόν, ότι ανταποκρίνομαι στο καθήκον μου προς τη γενέθλια γη.

Ακούστε, κύριε Λάμπρου. Εφτασα πολύ ψηλά στην επαγγελματική μου σταδιοδρομία, μεταφορικά και κυριολεκτικά. Εργάστηκα επί πολλά χρόνια σκληρά και διετέλεσα μεταξύ άλλων υπασπιστής του τότε προέδρου της Δημοκρατίας κ. Κωστή Στεφανόπουλου, ενώ υπήρξα διοικητής στην 114 Πτέρυγα Μάχης στην Τανάγρα, υπαρχηγός του Γενικού Επιτελείου Αεροπορίας και αρχηγός της Τακτικής Αεροπορίας. Πολλές ώρες από τη ζωή μου τις πέρασα υπερασπιζόμενος την πατρίδα, τον εθνικό εναέριο χώρο στα ύψη του Αιγαίου ή όπου αλλού χρειάστηκε. Όμως να σας πω κάτι, κύριε Λάμπρου; Στην επαγγελματική μου σταδιοδρομία θεωρώ ότι έπραξα απλώς το καθήκον μου προς την πατρίδα – αυτό που θα έπραττε καθένας και καθεμία από εμάς, αν η Ελλάδα του το ζητούσε.

-Βλέπω ότι αποφεύγετε από σεμνότητα να αναφερθείτε διεξοδικά στη λαμπρή σταδιοδρομία σας.  Θέλω όμως συναφώς να ρωτήσω κάτι άλλο. Στη διάρκεια όλης αυτής της ξεχωριστής πορείας στα υψηλότερα αξιώματα των ελληνικών  ενόπλων δυνάμεων συναντήσατε πολλούς σημαντικούς ανθρώπους. Τι μάθατε από αυτούς, τι αποκομίσατε εκεί, στα «υψηλά κλιμάκια της εξουσίας»;

- Αποκόμισα ασφαλώς πολλά πράγματα που μετουσίωσα, νομίζω, σε πολιτική και δημοκρατική εμπειρία. Κατά τη διάρκεια της επαγγελματικής μου σταδιοδρομίας όλες οι επαφές με πολλούς και σημαντικούς ανθρώπους,  αν και είχαν βέβαια υπηρεσιακό χαρακτήρα, μου έδωσαν τη δυνατότητα να καλλιεργήσω μια πολιτική άποψη που με τη σειρά της, με βοήθησε να κατανοήσω ότι τα προβλήματα που απασχολούν μια ομάδα ανθρώπων για να επιλυθούν κατά τον καλύτερο δυνατό τρόπο πρέπει να λαμβάνεται  υπόψη η γνώμη όλων των συμμετεχόντων. Κατά τον ίδιο τρόπο η  επίλυση των προβλημάτων που αφορούν μια κοινότητα ανθρώπων ή και ευρύτερες κοινωνικές ομάδες μπορούν να προσεγγιστούν μόνο με τη συμμετοχή όλων, η γνώμη όλων είναι πολύτιμη, έτσι ώστε να υπάρξουν προοπτικές ουσιαστικής ευημερίας –της οποίας συστατικό στοιχείο θεωρώ ότι αποτελεί η ισονομία και η ισηγορία- σε ένα τόπο. Με αυτό τον τρόπο, με συμμετοχή στη λήψη των αποφάσεων όλων των δημοτών σκοπεύω να διοικήσω τον νεοσύστατο Δήμο Διστόμου-Αράχωβας-Αντίκυρας, εφόσον οι συμπολίτες μου μου κάνουν την τιμή να με  εκλέξουν στη δημοτική αρχή της γενέθλιας γης.

-Παρατηρώ ότι μιλάτε διαρκώς για την πατρίδα. Θα μπορούσατε να δώσετε ένα περίγραμμα της έννοιας αυτής εσείς, ένας κοσμογυρισμένος ιπτάμενος αξιωματικός και ταυτόχρονα ένας άνθρωπος που υπηρετήσατε την πατρίδα επί 35 έτη;

-Για μένα η έννοια πατρίδα, κ. Λάμπρου, ξεπερνά κάποια συγκεκριμένα γεωγραφικά όρια, δηλαδή δεν ορίζεται από γεωγραφικά όρια και μόνο. Είναι περισσότερο κάποια κοινά βιώματα και κάποιες κοινά αποδεκτές κοινωνικές και ηθικές αξίες που μας ενώνουν με έναν τόπο. Δεν είμαι ο πρώτος που θα πει ότι η αγάπη προς τη μεγάλη πατρίδα μας, την Ελλάδα, έχει τις ρίζες της στη λατρεία για τη μικρή πατρίδα μας, στην περίπτωσή μου για τη Δυτική Βοιωτία. Όπως το έθεσε ο ποιητής Γιώργος Σαραντάρης κι εγώ «κατάγομαι από τα παιδικά μου χρόνια».

Οι συχνές μου μετακινήσεις εξ αιτίας των επαγγελματικών μου υποχρεώσεων μέχρι το εγγύς παρελθόν, τόσο στο εσωτερικό της Ελλάδας όσο και στο εξωτερικό,  με έκαναν να εκτιμήσω περισσότερο, να αγαπήσω περισσότερο τον τόπο μας και να ονειρευτώ για τον τόπο μας. Θεωρώ ότι έχουμε την τύχη να ζούμε σε έναν ευλογημένο τόπο με πολλά συγκριτικά πλεονεκτήματα σε σχέση με άλλους.  Αγαπώ αυτόν τον τόπο. Εξάλλου είναι ο τόπος που τολμώ να πω ολοκληρώθηκα συναισθηματικά και προετοιμάστηκα για να εκπληρώσω τους προσωπικούς μου στόχους και να είμαι σήμερα σε θέση να καταθέσω το «ξεχείλισμά μου» στη διάθεση των συμπολιτών μας. Αν και γεννήθηκα στην Αράχωβα, η καρδιά μου πάλλεται κάθε φορά που βρίσκομαι στον μαρτυρικό τόπο του Διστόμου και δεν σας κρύβω ότι η κάθε επίσκεψη στο τόσο συνδεδεμένο με το Στείρι, Μοναστήρι του Οσίου Λουκά με γεμίζει με κατάνυξη. Τι να πω επίσης για τα ανέμελα καλοκαίρια των παιδικών μου χρόνων και όχι μόνο, στην Αντίκυρα. 

-Καθώς μιλάμε για τόσο βαθιά ζητήματα, για πράγματα της ψυχής, δεν θα αποφύγω τον πειρασμό να ρωτήσω για το ποιες είναι εκτός από την πατριδολατρία οι αξίες που διαμορφώνουν τον άνθρωπο Γιάννη Πατσαντάρα. Με ποια πυξίδα πορεύτηκε στη ζωή του, ποιες πεποιθήσεις συναρθρώνουν το πνευματικό του οπλοστάσιο;

-Εκπαιδεύτηκα στο υψηλότερο επίπεδο να θέτω και να επιτυγχάνω στόχους, δύσκολους στόχους, και λένε ότι το έκανα με επιτυχία. Βέβαια αυτό στη δική μου «φιλοσοφία», στη δική μου στάση ζωής, δεν σημαίνει σε καμία περίπτωση ότι ο «σκοπός αγιάζει τα μέσα». Για εμένα η επιτέλεση του σκοπού είναι επιτυχής όταν συνδυάζεται με την εργατικότητα, το ήθος,  την αξιοκρατία, τον αλληλοσεβασμό. Όταν επιιτελείται σε συνθήκες ισονομίας, ισοτιμίας, όταν λαμβάνεται μέριμνα στήριξης των αδυνάτων και τέλος, αλλά όχι τελευταίο, όταν υπάρχει μια βαθιά αίσθηση ευγνωμοσύνης για τον Θεό που μας σκεπάζει με την αγάπη του και μας επιτρέπει να ζούμε, να δημιουργούμε, να ονειρευόμαστε. Με αυτές τις Αρχές και Αξίες του τόπου μας ξεκίνησα, αξιολογήθηκα, πορεύτηκα και κρίνοντας από το αποτέλεσμα πιστεύω ότι δικαιώθηκα και με αυτές θα συνεχίσω.  

-Είναι σπάνιες οι περιπτώσεις όπου δίδεται η ευκαιρία σε ένα δημοσιογράφο να ακούσει μια τόσο συγκροτημένη άποψη υπέρ του ήθους στους κυνικούς καιρούς που ζούμε. Όμως προκύπτει το εξής ερώτημα: Πώς θα αξιοποιήσετε αυτή την ολοκληρωμένη αντίληψη που έχετε για τη ζωή στη διοίκηση και κυρίως πώς θα πείσετε και τους άλλους να ακολουθήσουν τέτοιου τύπου συμπεριφορές όταν είναι γνωστή και δεδομένη η ανεπάρκεια όλων σχεδόν των δομών του ελληνικού κράτους;  

-Οι έννοιες αυτές που αναφέρθηκαν, η προσήλωση και η επιτυχία του σκοπού, η αξιοκρατία, ο αλληλοσεβασμός, η συμμετοχή, η στήριξη των αδυνάτων, η ισονομία, η ισηγορία,  έχουν ένα  βαθύ  ηθικό περιεχόμενο το οποίο αντανακλάται στις κοινωνίες διά της προσωπικής διαδρομής του καθενός. Στόχος μας είναι να περάσουμε αυτές τις αξίες «διά του παραδείγματος» από το προσωπικό επίπεδο στο επίπεδο των θεσμών, στο κοινωνικό επίπεδο.  Οι αξίες αυτές είναι και η βάση μας προκειμένου να αναπτύξουμε κοινά οράματα.  Να δημιουργήσουμε τις κατάλληλες προϋποθέσεις για την ευημερία όλων των πολιτών, χωρίς διακρίσεις. Ο αλληλοσεβασμός, η αλληλο-αποδοχή, η συλλογικότητα όσον αφορά τον τρόπο λήψης αποφάσεων και η επακόλουθη δέσμευσή μας σε αυτές, η συν-ευθύνη και η συνεργασία αποτελούν τους κεντρικούς πυλώνες στη βάση των οποίων οικοδομείται και καλλιεργείται η πολιτική μας άποψη, την οποία και καταθέτουμε ως κάλεσμα στους συμπολίτες μας.   Η διαφορετικότητα σκέψεων, αντιλήψεων και πεποιθήσεων  δεν γίνεται αντιληπτή ως η διαχωριστική γραμμή που μας χωρίζει αλλά ως η πρόσκληση και η πρόκληση για τη σύνθεση, για την ανάπτυξη, για την καλλιέργεια και για την προσέγγιση  ποιοτικών δυναμικών συλλογικών στόχων.

-Κλείνοντας τον πρώτο κύκλο αυτής της συνέντευξης που αφορά στην απόπειρα να γνωρίσουν οι αναγνώστες τον άνθρωπο Γιάννη Πατσαντάρα, θέλω να μου πείτε για τα όνειρά σας. Προσωπικά και αυτοδιοικητικά…

-Δεν θα επεκταθώ στα οικογενειακά μου όνειρα, τα οποία άλλωστε μέχρι τώρα έχουν εκπληρωθεί σε πολύ μεγάλο βαθμό και ευχαριστώ τον Θεό γι’ αυτό. Είμαι νυμφευμένος με μια υπέροχη κυρία, τη Θάλεια, που είναι οικονομολόγος, έχω δύο θαυμάσια παιδιά, μια κόρη δικηγόρο και έναν γιο ηλεκτρολόγο μηχανικό (ΕΜΠ).

Αυτή την περίοδο και για το μέλλον την πρωτοκαθεδρία έχουν σκέψεις και οράματα που αφορούν τον τόπο μας. Εξάλλου έχω εν πολλοίς εκπληρώσει και τις οικογενειακές μου υποχρεώσεις: τα παιδιά μου έχουν πάρει τον δρόμο τους όσον αφορά για παράδειγμα την επαγγελματική τους διαδρομή. Το γεγονός αυτό διευρύνει ακόμη περισσότερο τους ορίζοντες και τους στόχους μου για κοινωνική προσφορά από όποια θέση κρίνουν οι συμπολίτες μου ότι πρέπει να καταλάβω στον πολιτικό στίβο.

Πολιτική και  Αυτοδιοίκηση

-Ας έρθουμε στα της πολιτικής και της αυτοδιοίκησης. Γιατί καταθέτετε υποψηφιότητα, κ. Πατσαντάρα; Τι μπορείτε να προσφέρετε περισσότερο από τους άλλους; Ποιο είναι το όραμά σας για τον τόπο σας;

-Τερματίζοντας επιτυχημένα την επαγγελματική μου διαδρομή, εξαντλώντας την ιεραρχία, ανταποκρίθηκα στην πρόσκληση/πρόκληση  του τόπου μου, γιατί νιώθω ότι μπορώ να προσφέρω τον χρόνο και την εμπειρία μου στους συμπολίτες μου.  Από τις καίριες θέσεις ευθύνης που είχα την τιμή να υπηρετήσω κατά την επαγγελματική μου διαδρομή, εκτός των άλλων, διδάχτηκα ότι το πολυτιμότερο εργαλείο στη Διοίκηση είναι Ο ΑΝΘΡΩΠΟΣ   και για να λειτουργήσει μια ομάδα ανθρώπων ή μια κοινωνία στο σύνολό της είναι απαραίτητη η συμμετοχή όλων – η ομαδικότητα εκ παραλλήλου με την κατανόηση των εκάστοτε προβλημάτων στη σωστή τους διάσταση. Μόνον έτσι μπορεί να καλλιεργηθεί εκείνη η μορφή της συλλογικότητας και της συν-ευθύνης  που κατά τη γνώμη μου μπορούν να αποτελέσουν τη βάση χάραξης στρατηγικών και προοπτικών με στόχο την ευημερία όλων μας. Αυτός είναι και ο κεντρικός πυρήνας που διαμορφώνει με τους δικούς μου όρους την πολιτική μου άποψη. Εκεί πάνω επιδιώκουμε να οικοδομήσουμε το όραμά μας για τον τόπο, έτσι ώστε να ενεργοποιηθεί σε κοινωνικό επίπεδο η έννοια-αξία της ισονομίας, η οποία στην εποχή μας είναι μια τόσο διαδεδομένη υπόσχεση σε ρητορικό επίπεδο και τόσο μακρινή στην πραγματική ζωή.

-Γιατί επιλέγετε την ανεξάρτητη υποψηφιότητα; Τι σηματοδοτεί αυτή η απόφαση, για εσάς και για τους πολίτες του νέου Δήμου;

-Εδώ θα μου επιτρέψετε να σας απαντήσω με τα λόγια του Θουκυδίδη: «Εύδαιμον το ελεύθερον». Δηλαδή στην προκειμένη περίπτωση η ευημερία  των πολιτών προϋποθέτει την αποδέσμευσή τους, για παράδειγμα, από κάθε είδους πολιτικές-κομματικές εξαρτήσεις, τις οποίες εκμεταλλεύτηκε στο παρελθόν η πολιτική ρητορεία και όπως εκ του αποτελέσματος φαίνεται, η ελληνική κοινωνία σε τοπικό και σε εθνικό επίπεδο οδηγήθηκε σε αδιέξοδα με καταστροφικά για τον τόπο επακόλουθα. Ο Καλλικράτης σίγουρα ταράζει τα νερά στην τοπική αυτοδιοίκηση, αλλά σημαντικό για εμάς είναι να εκμεταλλευτούμε την ευκαιρία που μας δίνεται για να πάρουμε «την τύχη μας»  στα χέρια μας.  Όραμά μας είναι να δοθούν στον πολίτη  χώροι δράσης, γεγονός που συνεπάγεται και ανάληψη ευθυνών. Δηλαδή δραστηριοποιούμαστε όλοι μαζί και μοιραζόμαστε από κοινού την ευθύνη που μας αναλογεί.

-Ένα άλλο σημείο που έχει θετικά σχολιαστεί από την κοινή γνώμη, όπως προκύπτει από το ρεπορτάζ, είναι τα πρόσωπα που έχουν μέχρι στιγμής δηλώσει ότι θα συμμετάσχουν στον συνδυασμό σας. Πώς κατορθώνετε να έχετε μαζί σας τόσο επιτυχημένα και έντιμα πρόσωπα; Και πόσο σημαντικοί είναι οι εκλεκτοί συνεργάτες για έναν πάσης φύσεως διοικητή –εν προκειμένω για έναν δήμαρχο;

-Θεωρώ, κύριε Λάμπρου, ότι όλοι αυτοί οι εκλεκτοί συνεργάτες αντιλαμβάνονται ότι έχουν να κάνουν με μια σοβαρή, ρεαλιστική και ελπιδοφόρα πρόταση για μια νέα αξιοκρατική διοίκηση του νέου Δήμου. Πρόκειται για πραγματικά επιτυχημένους και ουσιαστικά έντιμους ανθρώπους, οι οποίοι -και το λέω συγκινημένος- με τιμούν με την εμπιστοσύνη τους. Προσωπικά πιστεύω ότι άξιοι άνθρωποι, εργατικοί, ικανοί, δυναμικοί και οραματιστές, βρίσκονται σε όλο το πολιτικό φάσμα και μόνο αν ενωθούν αυτοί οι άνθρωποι, σε συμμαχία με προγραμματική σύγκλιση που χωρά σε μια λέξη, στη λέξη «πατριδολατρία», είναι δυνατόν να παράγουν πολιτική για το Νέο Δήμο, να την εφαρμόσουν στην πράξη και εν συνεχεία να λογοδοτήσουν στους Πολίτες για τα αποτελέσματα, κατακτώντας έτσι το όραμα που έχουν θέσει. Τιμή μου μεγάλη, επομένως, που αυθόρμητα δέχτηκαν όλοι να ξεκινήσουμε μαζί, να πορευθούμε μαζί και να χαράξουμε μια νέα πορεία για τα κοινά.

-Ποια αξιολογείτε ως σημαντικότερα προβλήματα του νέου Δήμου, τον οποίο εξάλλου γνωρίζετε πολύ καλά αφού είστε Αραχωβίτης, μένετε στην Αντίκυρα και έχετε πολλούς φίλους στο Δίστομο;

-Η πιο μεγάλη μου έγνοια και πρόκληση αυτή τη στιγμή είναι να εκμεταλλευτούμε τις ευκαιρίες και τις νέες προοπτικές που μας δίνει ο Καλλικράτης. Να διευρυνθεί η αντίληψη των πολιτών για το τι σημαίνει «ο τόπος μου». Δηλαδή ο Αραχωβίτης να νιώθει πατρίδα του και το Δίστομο, ο Διστόμιος και την Αντίκυρα, ο Αντικυραίος και την Αράχωβα και ούτω καθεξής. Αν είμαστε ενωμένοι, δεν μας πτοεί τίποτα. Ούτε ασφαλώς τα υπαρκτά και σημαντικά προβλήματα.

-Πώς θα χρηματοδοτήσετε τα  σχέδιά σας; Η περίοδος που διανύουμε είναι από πολλές -για να μην πω από όλες- τις πλευρές μια πολύ δύσκολη περίοδος.

-Πρωταρχικός μας στόχος είναι να αξιοποιήσουμε τα ευρωπαϊκά προγράμματα που αφορούν την τοπική αυτοδιοίκηση ενεργοποιώντας το σημαντικό ανθρώπινο δυναμικό που ως τώρα, κατά τη γνώμη μου, έχει μείνει στο περιθώριο και που μπορεί να βοηθήσει προς αυτή την κατεύθυνση. Κυρίως όμως να αξιοποιήσουμε   με ενδεδειγμένο τρόπο τους πόρους του Δήμου και τις εμπειρίες των Αναπτυξιακών Δημοτικών Επιχειρήσεων, όπως για παράδειγμα αυτής του Δήμου Αράχωβας (ΔΕΤΠΑΑ), η οποία ήταν από τις ελάχιστες κερδοφόρες επιχειρήσεις σε πανελλήνιο επίπεδο. Εμείς δεσμευόμαστε ότι τις όποιες οικονομικές δυνατότητες έχουμε θα τις εκμεταλλευόμαστε με διαφανείς διαδικασίες και με βάση τη χρηστή διοίκηση.

-Σε ποιους τομείς θα δώσετε έμφαση ως νέα δημοτική αρχή;

-Πρέπει πρώτα να Δούμε, να Ακούσουμε και να Καταλάβουμε τι συμβαίνει στις Πόλεις που απαρτίζουν το Νέο Δήμο σαν σύνολο και μετά να πάρουμε αποφάσεις, οι οποίες θα υπηρετούν τις τοπικές κοινωνίες, στα πλαίσια της διαφάνειας, της συλλογικότητας, της συνυπευθυνότητας και της συλλογικής ευθύνης (μανιφέστο).

Οσο για τους τομείς που θα δώσουμε έμφαση, θα σας απαντήσω κωδικοποιημένα καθώς αντιλαμβάνομαι το περιορισμένο του χώρου. Πέντε είναι οι τομείς που θα μας απασχολήσουν κατά προτεραιότητα εφόσον οι πολίτες μας εμπιστευτούν:
         Α) Το Περιβάλλον και η Ποιότητα ζωής.

Β)Η Κοινωνική Πολιτική, η Παιδεία, ο Πολιτισμός και ο Αθλητισμός.

Γ) Η Τοπική Οικονομία και με έμφαση στην Απασχόληση.

Δ) Η βελτίωση της Διοικητικής Ικανότητας του Δήμου.

Ε) Και βέβαια, η  Ανάπτυξη είναι ο βασικός πυλώνας της ευημερίας για τον τόπο μας.

  -Υπάρχει κάτι που θα θέλατε να πείτε για τους ανθυποψηφίους σας;

-Θα ήθελα να υπογραμμίσω  πως το «νοηματικό εύρος», κατά κάποιον τρόπο η «αγκαλιά» της πρωτοβουλίας των πολιτών που εκπροσωπώ, θαρρώ ότι είναι μεγάλη και τους χωράει όλους. Στόχος μας είναι να πορευθούμε όλοι μαζί αναλογιζόμενοι τις ευθύνες που μας αναλογούν. Παρόλα αυτά,  εύχομαι σε όλους τους υποψηφίους του δήμου Διστόμου-Αράχωβας-Αντίκυρας «καλόν κ’αγαθόν αγώνα».

-Σας ευχαριστώ, κ. Γιάννη Πατσαντάρα, και σας εύχομαι καλή επιτυχία στην εκλογική αναμέτρηση του Νοεμβρίου.

-Κι εγώ σας ευχαριστώ, κ. Λάμπρου, και σας συγχαίρω για το πολύ ενδιαφέρον περιοδικό ΒΟΙΩΤΙΑ, του οποίου είμαι φανατικός αναγνώστης.

Καρλ Οτο Πελ. Η Ελλάδα θα φύγει από το ευρώ!

Την ώρα που το ευρώ καταρρέει στα χαμηλότερα επίπεδα από τον Απρίλιο του 2006 και η γερμανική Επιτροπή Κεφαλαιαγοράς εσπευσμένα επιβάλλει νέες απαγορεύσεις στο shortselling μετοχών και στα «γυμνά» CDS, ο MrBundesbank, Καρλ Ότο Πελ, με μια βαρυσήμαντη συνέντευξη στο “Spiegel” προφητεύει ακόμη χειρότερες ημέρες για το κοινό νόμισμα, αλλά και την έξοδο της Ελλάδας από την Ευρωζώνη!
Η εμβληματική μορφή του γερμανικού τραπεζικού συστήματος, που ηγήθηκε της BuBa στην κρίσιμη περίοδο από το 1980 έως το 1991 και είχε μαζί με τον Χέλμουτ Κολ το γενικό πρόσταγμα στη διαδικασία πολιτικής και νομισματικής ενοποίησης της Δυτικής με την Ανατολική Γερμανία, χωρίς περιστροφές λέει όσα θα ήθελαν να πουν δημόσια οι περισσότεροι Γερμανοί κεντρικοί τραπεζίτες:
- «Υπάρχει κίνδυνος το ευρώ να γίνει ασθενές νόμισμα. Τα θεμέλια του ευρώ μετακινήθηκαν, όταν αποφασίσθηκε από τις κυβερνήσεις να μετατρέψουν τη νομισματική ένωση σε μια ένωση μεταβιβαστικών πληρωμών (σ.σ: εννοεί από τα ισχυρότερα κράτη στα ασθενέστερα, με το «πακέτο» των 750 δις. ευρώ). Παραβιάζονται όλοι οι κανόνες… Αντίθετα με όλες τις δεσμεύσεις της και παρά τη ρητή απαγόρευση στο καταστατικό της, η ΕΚΤ έχει εμπλακεί στη χρηματοδότηση των κρατών. Προφανώς, όλα αυτά θα έχουν επιπτώσεις(σ.σ.: στην ισοτιμία του ευρώ).
- Το ευρώ έχει ήδη βυθισθεί και αυτή η τάση θα μπορούσε να συνεχισθεί, διότι έχουμε εγγυηθεί μια μακρά σειρά αδύναμων νομισμάτων, που ποτέ δεν θα έπρεπε να έχουν ενταχθεί στην Ευρωζώνη.
- Δεν έπρεπε σε καμία περίπτωση να έχουμε επιτρέψει την είσοδο της Ελλάδας στη ζώνη του Ευρώ…. Θα περίμενα από την Κομισιόν και την ΕΚΤ να έχουν παρέμβει νωρίτερα (σ.σ.: για το ελληνικό πρόβλημα). Έπρεπε να είχαν καταλάβει, ότι μια μικρή χώρα όπως η Ελλάδα, χωρίς βιομηχανική βάση, δεν θα μπορούσε ποτέ να πληρώσει τα 350 δις. ευρώ του χρέους της».
- Χωρίς ένα “κούρεμα”, μια μερική διαγραφή χρεών, δεν μπορεί και δεν πρόκειται ποτέ να καταφέρει η Ελλάδα να εξυπηρετήσει το χρέος της. Γιατί δεν το έκαναν αυτό αμέσως; Η Ευρωπαϊκή Ένωση έπρεπε να έχει διακηρύξει έξι μήνες πριν, ή και νωρίτερα, ότι απαιτείται αναδιάρθρωση χρέους για την Ελλάδα.

Ο Πελ ευθέως διαψεύδει τους ισχυρισμούς της Μέρκελ, ότι η διάσωση της Ελλάδας ήταν επιβεβλημένη για να αποφευχθεί ένα ντόμινο στην Ευρωζώνη. Η πραγματική σκοπιμότητα του «πακέτου» διάσωσης, όπως τονίζει, «ήταν να προστατευθούν οι γερμανικές και, πολύ περισσότερο, οι γαλλικές τράπεζες από τις διαγραφές χρεών. Την ημέρα που ανακοινώθηκε το σχέδιο, οι μετοχές των γαλλικών τραπεζών κέρδισαν 24%. Βλέποντας όλα αυτά, καταλαβαίνουμε γιατί επινοήθηκε το σχέδιο διάσωσης: για να διασωθούν οι τράπεζες και ορισμένοι πλούσιοι Έλληνες»!

Ο Πελ λέει ευθέως, ότι έπρεπε να είχε διαγραφεί έξι μήνες νωρίτερα το ένα τρίτο του ελληνικού χρέους –περισσότερα από 100 δις. ευρώ!- και στην επισήμανση του δημοσιογράφου, ότι σε αυτή την περίπτωση μπορεί να αποκλειόταν η Ελλάδα από την αγορά, απαντά: «Πιστεύω ακριβώς το αντίθετο. Οι επενδυτές γρήγορα θα καταλάβαιναν ότι πλέον η Ελλάδα έχει ένα χρέος που μπορεί να το διαχειριστεί. Η εμπιστοσύνη θα είχε αποκατασταθεί πολύ γρήγορα. Τώρα αυτή η ευκαιρία χάθηκε και είμαστε αντιμέτωποι με αυτό το τρομερό μπλέξιμο».

Όπως τονίζει ο Πελ, ακόμη και με την προσπάθεια διεθνούς διάσωσης, η Ελλάδα δεν θα καταφέρει να αποφύγει την αναδιάρθρωση του χρέους και μοιραία θα φύγει από την Ευρωζώνη. Στην ερώτηση του δημοσιογράφου, αν θα άρχιζε σήμερα να τυπώνει μάρκα, αν βρισκόταν στο πόστο του κεντρικού τραπεζίτη, ο Πελ απαντά ευθέως «όχι» και εξηγεί, ότι το ευρώ δεν κινδυνεύει, απλώς μια από τις μικρότερες χώρες θα χρειασθεί να φύγει από την Ευρωζώνη. «Η Ελλάδα θα επαναφέρει την δραχμή», προβλέπει ο Πελ, και στην επισήμανση του δημοσιογράφου, ότι η Ελλάδα δεν έχει λόγο να φύγει από την Ευρωζώνη όσο λαμβάνει βοήθεια, ο πρώην διοικητής της BuBa απαντά με νόημα ότι μεσοπρόθεσμα και μακροπρόθεσμα η Ελλάδα θα έχει λόγους για να φύγει.

Προφανώς, αυτή η αινιγματική απάντηση αναφέρεται στο γνωστό σενάριο που αποτελεί σήμερα τη βάση όλης της διεθνούς κερδοσκοπίας κατά του ευρώ: ότι η Ελλάδα κάποτε θα αποτύχει να εφαρμόσει με συνέπεια το πρόγραμμα σταθεροποίησης και αυτό θα οδηγήσει στο «πάγωμα» της διεθνούς χρηματοδότησης. Αν και όταν συμβεί αυτό, προφανώς η Ελλάδα θα έχει αρκετούς λόγους για να επανεξετάσει τη συμμετοχή της στην Ευρωζώνη…
www.sofokleous10.gr

Δημήτριος Μπουραντάς: Ζητείται πεφωτισμένη ηγεσία

Το μακροχρόνιο πρόβλημα ηγεσίας που αντιμετωπίζει η χώρα και οι λάθος τακτικές μάνατζμεντ έφεραν την Ελλάδα σε ένα επικίνδυνο σπιράλ από το οποίο είναι άγνωστό πότε θα βγει. "Μαζί με την οικονομία έχει χρεοκοπήσει και το πολιτικό σύστημα" αναφέρει ο καθηγητής μάνατζμεντ του Οικονομικού Πανεπιστημίου Αθηνών κ. Δημήτρης Μπουραντάς, συμπληρώνοντας πως "σε όρους επιχειρήσεων, έχουμε ήδη χρεοκοπήσει". Ωστόσο εκτιμά πως η Ε.Ε. δε θα μας αφήσει αβοήθητους. Όπως επισημαίνει, το πάρτι των 30 χρόνων όπου η Ελλάδα κατανάλωνε περισσότερο από όσο παρήγαγε, τελείωσε οριστικά και εκτιμά ότι τους επόμενους μήνες φτώχεια και ανεργία θα διπλασιαστούν.

Συνέντευξη στην Μαριέτα Χριστοπούλου
- Κύριε Μπουραντά, για ποιο λόγο πιστεύετε ότι έφτασε η χώρα σε τέτοια βαθιά οικονομική ύφεση;
-Φτάσαμε μέχρι εδώ γιατί το κράτος διοικείται από πολιτικούς, δεν είναι δηλαδή χωρισμένη η εκτελεστική εξουσία από τη νομοθετική. Οι κρατικοί οργανισμοί δεν έχουν αναπτύξει, παράλληλα, ικανά στελέχη μάνατζμεντ ενώ με τις αλλαγές ηγεσίας δε συνεχίζουν το έργο των προηγούμενων.Αν είχε γίνει σωστό μάνατζμεντ, η Ελλάδα δε θα αποτελούσε κράτος διεφθαρμένο αναποτελεσματικό, συγκεχυμένο, που στη μορφή των οργανισμών και των υπουργείων δε ξέρει για πιο λόγο υπάρχει.

- Αν δούμε την Ελλάδα ως επιχείρηση, σήμερα σε τι κατάσταση βρίσκεται;
-Έχει χρεοκοπήσει και απλά δεν το λέμε. Τώρα, υπάρχει η ανάγκη για ολικό επαναπροσδιορισμό.
- Τι εννοείτε ολικό επαναπροσδιορισμό και πως μπορεί αυτός να επιτευχθεί;
-O ολικός επαναπροσδιορισμός πρακτικά σημαίνει για τη χώρα να διαμορφώσει το όνειρο, αυτό που σε μία επιχείρηση αποκαλούμε όραμα. Ένα όνειρο απλό, κατανοητό, ελκυστικό για τους πολίτες.
Επιπλέον, στα πλαίσια του ολικού επαναπροσδιορισμού πρέπει να θέσει αντίστοιχα με μια επιχείρηση μακροπρόθεσμους και βραχυπρόθεσμους στόχους. Να θέσει επομένως, εθνικούς μετρήσιμους στόχους και στρατηγικές.
Αυτό προϋποθέτει βέβαια κατάλληλες δομές, λιτές, μη γραφειοκρατικές, που θα εξασφαλίζουν τον έλεγχο, τον προγραμματισμό. Προϋποθέτει αλλαγή κουλτούρας και αξιοκρατία, όχι με την έννοια των πτυχίων αλλά με την έννοια της εμπειρίας και των ικανοτήτων.
- Υπάρχει ελπίδα να γίνει κάτι τέτοιο τώρα, εν μέσω αυτής της κρίσης;
-Όχι δεν υπάρχει. Σίγουρα θα βελτιωθούν κάποια πράγματα γιατί θα μας επιβληθούν από ΔΝΤ και ΕΕ, αλλά ελπίδα για να γίνει σοβαρός ολικός επαναπροσδιορισμός της χώρας, δεν υπάρχει στην υφιστάμενη κρίση. Μπορεί να γίνει μόνο μέσα από μια πεφωτισμένη ηγεσία.

- Θεωρείτε, δηλαδή, ότι υπάρχει πρόβλημα ηγεσίας στη χώρα;
-Απόλυτο. Μαζί με την οικονομία έχει χρεοκοπήσει και το πολιτικό σύστημα και είναι αναγκαίο η μικρή Ελλάδα, των αξιόλογων επιχειρηματιών, δημοσιογράφων, ακαδημαϊκών κ.ο.κ., να αντιδράσει κάνοντας μια πολιτική πρωτοβουλία. Όσοι κυβέρνησαν τα τελευταία χρόνια δεν ήξεραν, δεν ήθελαν, δεν μπορούσαν. Η νέα κυβέρνηση, δεν ακολούθησε τις βασικές αρχές της διαχείρισης μιας κατάστασης εκτάκτου ανάγκης.
Σε τέτοιες περιπτώσεις, αρχικά πρέπει να δημιουργείται η αίσθηση του κατεπειγόντος. Θυμάστε, για παράδειγμα, ότι έγινε το αντίθετο με τον πρωθυπουργό να δηλώνει ότι «λεφτά υπάρχουν».
Παράλληλα, για την αντιμετώπιση μιας κρίσης πρέπει να επιτευχθούν μικρές και γρήγορες νίκες καθώς και να ληφθούν γρήγορες αποφάσεις. Όλα αυτά δεν έγιναν και έτσι πλέον είμαστε μέσα στο τσουνάμι.

- Έχει τη δύναμη αυτό τσουνάμι να διαλύσει την Ε.Ε.;
-Η αίσθηση μου είναι πως όχι. Η Ευρωπαϊκή Ένωση αν δεν κάνει συνέργειες δε μπορεί να επιβιώσει ούτε θα μπορέσει να αναπτύσσεται. Όταν υπάρχει μια δυναμική Ρωσία, η Κίνα και η Αμερική, δεν έχει εναλλακτική. Eίναι εξαναγκασμένη να μας βοηθήσει, δε θα μας αφήσει.
- Πώς βλέπετε την Ελλάδα σε 5 χρόνια από σήμερα;
-Φοβάμαι. Τον ερχόμενο χειμώνα εκτιμώ ότι θα υπάρξουν πολύ σοβαρές κοινωνικές αναταραχές. Γυρνάμε πίσω και θα ματώσουμε. Θα διπλασιάσουμε την ανεργία και τη φτώχεια μπαίνοντας σε ένα επικίνδυνο σπιράλ.
Μέχρι πριν λίγους μήνες, ζούσαμε σε μια εικονική πραγματικότητα αλλά το πάρτι των τριάντα χρόνων όπου η χώρα κατανάλωνε με δανεικά περισσότερο από όσο παρήγαγε τελείωσε οριστικά. Το θέμα είναι ποιοι και πως θα πληρώσουν το λογαριασμό.

* Ο Δημήτρης Μπουραντάς είναι καθηγητής του Μάνατζμεντ, Διευθυντής του Μεταπτυχιακού Προγράμματος Διοίκησης Επιχειρήσεων για στελέχη (Executive MBA) και Διευθυντής του Μεταπτυχιακού Προγράμματος (MSc) Διοίκησης Ανθρωπίνων Πόρων στο Οικονομικό Πανεπιστήμιο Αθηνών. Έχει διευθύνει μεγάλο αριθμό ερευνητικών προγραμμάτων για το Μάνατζμεντ στην Ελλάδα και έχει συγγράψει 5 βιβλία. Έχει επιβλέψει διδακτορικές διατριβές στις οποίες έχουν απονεμηθεί το πρώτο και το δεύτερο Ευρωπαϊκό βραβείο. Διαθέτει πολύχρονη επαγγελματική εμπειρία έχοντας εργαστεί ως στέλεχος, σύμβουλος και εκπαιδευτής για διεθνείς Οργανισμούς όπως Ε.Ε, ΟΟΣΑ και CIHEAM και για μεγάλο αριθμό ελληνικών και πολυεθνικών επιχειρήσεων. Eξειδικεύεται στην ανάπτυξη ηγετικών στελεχών και ομάδων, στη διοίκηση των αλλαγών, στη διοίκηση της εταιρικής κουλτούρας και στη στρατηγική ευθυγράμμιση των επιχειρήσεων και οργανισμών. Έχει βραβευθεί, επανειλημμένα, με τον «Τίτλο Υψηλής Διδακτικής Επίδοσης» από το Τμήμα Διοικητικής Επιστήμης και Τεχνολογίας του Οικονομικού Πανεπιστημίου Αθηνών.

Πηγή: www.capital.gr

O Σταθάς στα ΝΕΑ

Γιάννης Σταθάς, ΠΡΟΕΔΡΟΣ ΤΟΥ ΕΡΓΑΤΙΚΟΥ ΚΕΝΤΡΟΥ ΛΙΒΑΔΕΙΑΣ
[ 20 ΕΡΩΤΗΣΕΙΣ ]
Θα υπάρξει πρόβλημα κοινωνικής συνοχής αν παραταθεί η λιτότητα
ΣΥΝΕΝΤΕΥΞΗ: ΗΛΙΑΣ Π. ΓΕΩΡΓΑΚΗΣ


Το ενδεχόμενο να υπάρξει πρόβλημα κοινωνικής συνοχής αν παραταθεί η λιτότητα επισημαίνει ο 34χρονος Γιάννης Σταθάς, πρόεδρος του Εργατικού Κέντρου Λιβαδειάς, ένας από τους νεώτερους συνδικαλιστές. Τονίζει επίσης ότι η ανεργία γιγαντώνεται, ενώ παράλληλα σημειώνεται έξαρση ανασφάλιστης και ελαστικής μορφής εργασίας, καθώς και αύξηση των κρουσμάτων μη καταβολής δεδουλευμένων. Μάλιστα, θεωρεί ότι ο κίνδυνος κοινωνικής έκρηξης είναι μεγάλος, αν δεν υπάρξουν άμεσα αναπτυξιακά έργα για τη δημιουργία θέσεων εργασίας.

1 Τα οικονομικά μέτρα της κυβέρνησης;
Πολύ σκληρά για τους εργαζομένους.
2 Μέτρα χωρίς ανάπτυξη;
Χωρίς άμεσες αναπτυξιακές πρωτοβουλίες δεν θα υπάρχει αύριο.
3 Το νέο φορολογικό νομοσχέδιο;
Πρέπει επιτέλους η φορολογία να είναι δίκαιη και να πληρώσουν όλοι ό,τι τους αναλογεί και όχι μόνο οι μισθωτοί και οι συνταξιούχοι, όπως μέχρι σήμερα.
4 Η εικόνα της κυβέρνησης στην περιοχή της Βοιωτίας;
Αναμένουμε αποτελέσματα στην απασχόληση, στην περίθαλψη, στην καταπολέμηση της γραφειοκρατίας...
5 Είναι σε θέση τα εργατικά συνδικάτα να ανατρέψουν την κυβερνητική πολιτική;
Ακόμη δεν πείθουν διότι είναι διασπασμένα, γεγονός που έχει ως αποτέλεσμα αδυναμία διεκδίκησης. Η ενότητα είναι η δύναμή μας και η ελπίδα μας.
6 Το μεγαλύτερο πρόβλημα στην περιοχή σας;
Η ανεργία η οποία καλπάζει.
7 Νέοι φόροι και παράταση της λιτότητας και το 2011;
Φοβάμαι και το 2012! Οπως καταλαβαίνετε, θα υπάρξει πρόβλημα κοινωνικής συνοχής αν παραταθεί η λιτότητα.
8 Τα μέτρα της κυβέρνησης για τη στήριξη των ασθενέστερων;
Οχι τα προσδοκώμενα. Πρέπει να βρει γρήγορα την ψυχή της...
9 Η εικόνα των μισθών και των συντάξεων;
Στον ιδιωτικό τομέα οι μισθοί είναι άθλιοι και κατά συνέπεια το ίδιο και χειρότερα οι συντάξεις.
10 Η κατάσταση στην αγορά εργασίας;
Εξαρση ανασφάλιστης και ελαστικής μορφής εργασίας και αυξανόμενα κρούσματα μη καταβολής δεδουλευμένων. Θα νιώσουν «την ανάσα μας».
11 Η πρόταση για εργάσιμη εβδομάδα 4 ημερών;
Για ποια κοινωνική συνοχή και ανάπτυξη μιλάμε με τέτοιες ιδέες;
12 Το πρόβλημα της ανεργίας στη Βοιωτία;
Τεράστιο, χωρίς να υπάρχει φως για ανάπτυξη και δημιουργία νέων θέσεων εργασίας. Χρειάζεται άμεση χρηματοδότηση μικρομεσαίων επιχειρήσεων και αξιοποίηση του ΕΣΠΑ.

13 Οι εργαζόμενοι έχουν χάσει την εμπιστοσύνη τους στα συνδικάτα. Πώς το αντιμετωπίζετε; Ναι, την έχουν χάσειπολλές φορές δικαιολογημένα. Ομως, τώρα που έχουν οξυνθεί τα προβλήματα αυτοδιοργανώνονται. Το χειρότερο συνδικάτο είναι καλύτερο από τη μη ύπαρξη συνδικάτου στον χώρο δουλειάς.

14 Οι σχεδιαζόμενες ασφαλιστικές κυβερνητικές ανατροπές;
Τα προτεινόμενα μέτρα δεν πιστεύουμε ότι από μόνα τους μπορούν να δώσουν λύσεις. Χρειάζεται ένα διαφορετικό μείγμα πολιτικής, πιο σοσιαλιστικό.

15 Πώς κρίνετε το έργο της κυβέρνησης;
Σίγουρα δεν έχει κάνει αρκετά από αυτά που είχε δεσμευτεί προεκλογικά. Πρέπει να επιταχύνει. Θέλει γκάζια!

16 Ο κίνδυνος κοινωνικής έκρηξης;
Είναι μεγάλος, αν δεν υπάρξουν άμεσα αναπτυξιακά έργα για τη δημιουργία θέσεων εργασίας.
17 Απασχόληση και οικονομικοί μετανάστες;
Να εφαρμοστεί η εργατική νομοθεσία για όλους τους εργαζομένους, κάτι που δεν γίνεται σήμερα, με κύρια ευθύνη του κράτους.
18 Νέοι και συνδικάτα;
Τώρα που αρχίζουν τα δύσκολα αρχίζουν διστακτικά να συνδικαλίζονται. Εμπιστεύομαι και ελπίζω στη νέα γενιά. Πρέπει όμως κι εμείς να απλώσουμε το χέρι μας...

19 Ποια η γνώμη σας για την Παιδεία;
Ως έλληνας πολίτης και φοιτητής στο ΕΑΠ απαιτώ την πλήρη εφαρμογή του Άρθρου 16 για πραγματική δωρεάν Παιδεία και όχι τη σημερινή παραπαιδεία.
20 Η θέση του συνδικαλιστικού κινήματος για το περιβάλλον;
Ως εργαζόμενος σε βαριά βιομηχανία και μέλος της Greenpeace η μάχη για ένα πιο ανθρώπινο περιβάλλον είναι καθημερινή. Στη λέξη περιβάλλον πρέπει να μπει η λέξη άνθρωπος, γιατί αυτός κινδυνεύει με εξαφάνιση και όχι το περιβάλλον, διότι περιβάλλον είναι και η Σαχάρα και ο Βόρειος Πόλος...

Η Κατερίνα Διαμαντοπούλου στην Espresso της Κυριακής

Είναι νέα, ωραία, μορφωμένη και πρόσφατα... περιφερειάρχης. Ο λόγος για την Κατερίνα Διαμαντοπούλου, για ένα από τα νέα γυναικεία πρόσωπα της κυβέρνησης του Γιώργου Παπανδρέου, που ήρθαν για να μας εντυπωσιάσουν με την ομορφιά τους, αλλά και με το έργο τους. Αδιαμφισβήτητα προσόντα της, η γυναικεία ευαισθησία και η νοικοκυροσύνη της. Αυτό, άλλωστε, φαίνονται και από τις πρώτες κιόλας πολιτικές επιλογές της στην περιφέρεια της Στερεάς Ελλάδας.

Πρώτος στόχος της, η οικονομική ενίσχυση του κοινωνικού προγράμματος «Βοήθεια στο σπίτι» καθώς, όπως εξηγεί και στη συνέντευξη που παραχώρησε στην «Espresso της Κυριακής», θέλει να κάνει τα πάντα για να ανακουφίσει τις ευαίσθητες ομάδες του πληθυσμού και αυτό είναι κάτι που θα την απασχολήσει καθ’ όλη τη διάρκεια της θητείας της.«Ηδη ξεκινήσαμε την προσπάθειά μας δίνοντας κονδύλια στο πρόγραμμα “Βοήθεια στο σπίτι”. Ενα κοινωνικό πρόγραμμα που ανακουφίζει ευαίσθητες ομάδες πληθυσμού. Από κει και πέρα θα συμβάλλουμε στην ανάπτυξη των τοπικών κοινωνιών μέσω νέων προγραμμάτων» επισημαίνει.

Η πολιτική χρειάζεται ευαισθησία, όραμα και πάνω απ’ όλα ρεαλισμό. Τα προσόντα αυτά φαίνεται να διαθέτει και με το παραπάνω η Κατερίνα Διαμαντοπούλου, καθώς -όπως όλα δείχνουν- δεν ήταν καθόλου τυχαία η τοποθέτησή της στη θέση της γενικής γραμματέως της περιφέρειας Στερεάς Ελλάδας. Μια θέση που, όπως εξηγεί, ήταν μεγάλη έκπληξη για εκείνη: «Οχι, δεν το περίμενα. Ηταν καθαρά επιθυμία και επιλογή του πρωθυπουργού Γιώργου Παπανδρέου, η οποία είναι μεγάλη τιμή για μένα».Η απόφασή της να ασχοληθεί με την πολιτική δεν ήταν τυχαία. Δεν ήταν λίγοι εκείνοι που πίστεψαν στην κρίση και την προσωπικότητά της.

Αλλωστε, ήταν φανερό από πολύ νωρίς ότι η άριστη μαθήτρια του Αρσακείου Εκάλης και αργότερα πτυχιούχος οικονομολόγος θα έπαιζε σημαντικό ρόλο στην πολιτική σκηνή του τόπου, γιατί επιθυμία της ήταν και είναι πάντα η συνεχής προσφορά στο κοινωνικό σύνολο. «Εργάζομαι από δεκαπέντε ετών. Σε ό,τι καταπιάνομαι θέλω να έχω επιτυχία, γι’ αυτό καθετί το εξετάζω σε βάθος. Δεν στέκομαι στην επιφάνεια. Οι καιροί είναι δύσκολοι και απαιτούν την ενεργή συμμετοχή όλων για να πάει η κοινωνία μπροστά» εξομολογείται και συνεχίζει: «Από την ημέρα που ανέλαβα τα καθήκοντά μου, προσπαθώ να ενημερώνομαι συνέχεια από τους συνεργάτες μου και πιστεύω ότι αυτό που χρειάζεται είναι να κάνουμε ένα νοικοκύρεμα στις σπατάλες. Προτεραιότητά μας είναι η ανάπτυξη της περιφέρειας και όχι έργα ψηφοθηρικού χαρακτήρα».

Αυτό που θέλει να γνωρίζουν όσοι πιστεύουν στην πολιτική αξία της αλλά και οι ψηφοφόροι της είναι ότι προτεραιότητά της στην πολιτική πορεία της είναι η βοήθεια των μη προνομιούχων πολιτών: «Αγωνίζομαι και θα αγωνίζομαι. Θέλω οι αποφάσεις μου να ωφελούν τους πολλούς και όχι τους λίγους προνομιούχους».Δεν την ενοχλούν τα δημοσιεύματα που κατά καιρούς την εντάσσουν μέσα στις όμορφες γυναίκες της πολιτικής, καθώς πιστεύει ότι μια όμορφη γυναίκα μπορεί να είναι εξίσου ικανή. Η εξωτερική εμφάνιση δεν είναι κριτήριο αξίας για εκείνη.

Η Κατερίνα Διαμαντοπούλου, εκτός από διακεκριμένη πολιτικός, είναι και μια εντυπωσιακά όμορφη γυναίκα. Με «προδιαγραφές» που θα ζήλευαν ακόμη και μοντέλα έκανε αίσθηση με το πυρόξανθο μακρύ μαλλί της και με το casual ντύσιμό της. Φορά συχνά τζιν παντελόνι, ενώ όταν η περίσταση το επιβάλλει, προτιμά πάντα ένα total black look: «Με το ντύσιμό μου θέλω να αισθάνομαι καλά. Γι’ αυτό επιλέγω το ντύσιμο που με κάνει να αισθάνομαι άνετα». Της αρέσει να διαβάζει από Διονύση Χαριτόπουλο μέχρι Muhammad Yunus και το «Για έναν κόσμο χωρίς φτώχεια», ενώ όταν θέλει να ακούσει λίγη μουσική, επιλέγει από John Lennon μέχρι Γιώργο Νταλάρα και Χαρούλα Αλεξίου.

Πιστεύει στη γυναικεία αντίληψη και θαυμάζει όλες εκείνες τις γυναίκες που πέτυχαν τους στόχους τους αποκλειστικά με την αξία τους και τον προσωπικό αγώνα τους. Οπως αναφέρει χαρακτηριστικά: «Ευτυχώς στο ΠΑΣΟΚ υπάρχουν πολλές τέτοιες γυναίκες».Στην προσωπική της ζωή η Κατερίνα Διαμαντοπούλου είναι μια γυναίκα με πολύ καλή αίσθηση του χιούμορ. Ξέρει να είναι φίλη, ενώ μπορείς πολύ εύκολα να της εμπιστευτείς ακόμη και τα πιο κρυφά σου μυστικά χωρίς να τα εκθέσει. Δεν είναι παντρεμένη και πιστεύει ότι ο γάμος δεν οδηγεί απαραίτητα σε μια καλή σχέση: «Οι σχέσεις ειλικρίνειας και συντροφικότητας είναι αυτές που θα πρέπει να οδηγούν τα σύγχρονα ζευγάρια».
ΘΑΝΟΣ ΜΑΚΡΟΓΑΜΒΡΑΚΗΣ
www.espressonews.gr