Οι 20 ερωτήσεις για τον Αργύρη Σφουντούρη

Η συνέντευξη του Αργύρη Σφουντούρη (αριστερά στη φωτό) όπως δημοσιεύτηκε στα ΝΕΑ της 4ης Δεκεμβρίου 2008.

Το ντοκιμαντέρ είναι η «διαθήκη» για τη φρικτή εμπειρία του Διστόμου
Η ζωή του έγινε πρόσφατα ντοκιμαντέρ, το οποίο μάλιστα απέσπασε πολλά βραβεία. Ο κ. Αργύρης Σφουντούρης από το Δίστομο έζησε τη φρίκη της γερμανικής αγριότητας σε πολύ μικρή ηλικία, όταν 218 συγχωριανοί του, μεταξύ των οποίων και οι γονείς του, εκτελέστηκαν μέσα σε λίγη ώρα από τους κατακτητές. «Η Γερμανία εκείνης της εποχής ήταν ένα τέρας», λέει. Σήμερα μαζί με πολλούς συντοπίτες του αγωνίζεται για τη δικαίωση των κατοίκων του μαρτυρικού Διστόμου και την καταβολή αποζημίωσης από τις γερμανικές αρχές. Κι όπως φαίνεται ο αγώνας τους δικαιώνεται...
-Διακόσια δεκαοχτώ θύματα του Γ΄ Ράιχ στο Δίστομο το 1944...
Η σφαγή διήρκεσε το πολύ μιάμιση ώρα γιατί οι Γερμανοί έπρεπε να επιστρέψουν στη βάση τους πριν νυχτώσει. Αν είχαν περισσότερο χρόνο, πιθανόν να μην είχαν αφήσει κανέναν ζωντανό.
-Ένα παιδί τεσσάρων ετών χάνει τους γονείς του. Τα συναισθήματα απέναντι στη ναζιστική Γερμανία;
-Η Γερμανία εκείνης της εποχής ήταν ένα τέρας και οι στρατιώτες της που αισθάνονταν υπεράνθρωποι συμπεριφέρθηκαν με κτηνώδη τρόπο.

-Αθώα θύματα βρέθηκαν στα ορφανοτροφεία. Τι θυμάστε από εκείνα χρόνια;
-Τα μεγαλύτερα παιδιά ήταν αγριεμένα, αφού είχαν ζήσει πολύ δύσκολες καταστάσεις. Η συμπεριφορά των δασκάλων όμως ήταν να τα υποτάξουν με τη βέργα.
-Σταθήκατε τυχερός και ταξιδέψατε στην Ελβετία...
-Η τύχη είναι πάντα δίκοπο μαχαίρι και η ξενιτιά είναι ισοβίως ένας μεγάλος πόνος.
-Ένα παιδί που πέρασε πολλά, κατάφερε να διακριθεί στα γράμματα...
-Η μάθηση είναι μία μεγάλη βοήθεια όταν έχεις ζήσει τέτοια τραγικά γεγονότα. Ασχολείσαι με κάτι που σου διώχνει τον πόνο.

-Σε ποιον τομέα ρίξατε το βάρος;
-Ασχολήθηκα με τις θετικές επιστήμες που μου έδιναν απαντήσεις, τη στιγμή που τα περισσότερα γεγονότα στη ζωή μου δεν μπορούσαν να απαντηθούν. Παρηγοριά όμως βρήκα στην ποίηση.
-Ο ελβετικός τρόπος ζωής είναι συνυφασμένος με τον γερμανικό. Δεν σας ενόχλησε; -Όσο ήμουν στο Δίστομο μετά τη σφαγή, είχα μίσος απέναντι σε καθετί το γερμανικό γιατί ταύτιζα τη Γερμανία με το κακό που έγινε. Στην Ελβετία έμαθα ότι η γλώσσα δεν ταυτίζεται με ένα πολιτικό καθεστώς ενώ οι Ελβετοί διαχώριζαν τη θέση τους από το γερμανικό παρελθόν.
-Τη δεκαετία του ΄80 το Νεπάλ, η Ινδονησία, η Σομαλία γίνονται το «σπίτι» σας...
-Όταν έφτασα τα 40, αισθάνθηκα την ανάγκη να συμπαρασταθώ σε ανθρώπους που αντιμετώπιζαν τα ίδια προβλήματα με αυτά που είχα σε μικρή ηλικία.
-Γιατί ήταν σημαντική για σας η αναδιοργάνωση αυτών των χωρών;
-Με αυτό τον τρόπο νομίζω ότι μπορεί μακροπρόθεσμα να υπάρξει ένας ειρηνικός κόσμος. Γιατί όσο υπάρχει εκμετάλλευση από τις «τυχερές» κοινωνίες δημιουργούνται εντάσεις.

-«Ένα τραγούδι για τον Αργύρη»: η ζωή σας έγινε πολυβραβευμένο ντοκιμαντέρ... -
-Αισθάνθηκα εκ νέου μεγάλη οδύνη κατά τη διάρκεια των γυρισμάτων γιατί ξανάζησα τις καταστάσεις σε συμπυκνωμένο χρόνο. Ήταν ευκαιρία όμως να αφήσω «διαθήκη» όλες αυτές τις εμπειρίες.
-Ο σκοπός του ντοκιμαντέρ;
-Η ζωή μου γίνεται παράδειγμα για το τι έζησαν χιλιάδες Έλληνες κατά τη διάρκεια του πολέμου και πώς επηρέασαν αυτές οι εμπειρίες την ελληνική ιστορία μεταπολεμικά. Ήθελα να γίνουν γνωστά στους συμπατριώτες μου και τον γερμανικό λαό.
-Η σχέση σας σήμερα με το Δίστομο;
-Δεν απομακρύνθηκα ποτέ. Είναι η ιδιαίτερη πατρίδα μου, η οικογένειά μου.

-Διεκδικήσατε δικαίωση από τις γερμανικές αρχές για το ολοκαύτωμα στο Δίστομο. Ήταν κλειστές οι πόρτες;
-Ήταν κλειστές για την αλήθεια. Διαπίστωσα ότι η επίσημη Γερμανία δεν ήθελε να παραδεχτεί ότι αυτά τα γεγονότα ήταν εγκλήματα κατά της ανθρωπότητας.
-Η στάση των γερμανικών αρχών;
-Δυστυχώς όλες οι γερμανικές αρχές αποφεύγουν να δουν τις συνέπειες του Β΄ Παγκοσμίου Πολέμου.
-Πριν από 11 χρόνια το Πρωτοδικείο Λιβαδειάς αναγνώρισε τις αστικές ευθύνες της Γερμανίας. Στην πράξη όμως;
-Η Γερμανία δεν δέχτηκε τίποτε και ζήτησε την απόφαση του Αρείου Πάγου. Κι εκεί όμως καταδικάστηκε.
-Η ελληνική πολιτεία πήρε ζεστά το θέμα;
-Η απόφαση του Αρείου Πάγου ήταν τελεσίδικη και έπρεπε να εκτελεστεί στην Ελλάδα. Αποδείχτηκε ότι η ελληνική πολιτεία δεν είναι ακόμη ώριμη δημοκρατία.

-Γι΄ αυτό έγινε προσφυγή από τους Διστομίτες στα ιταλικά δικαστήρια;
-Στο δίκαιο της Ευρωπαϊκής Ένωσης υπάρχει η δυνατότητα να μπορούν να εκτελεστούν τελεσίδικες δικαστικές αποφάσεις δύο ευρωπαϊκών κρατών σε ένα τρίτο.
-Η πρώτη δικαίωση από το Ανώτατο Δικαστήριο της Ιταλίας ανοίγει τον δρόμο για την καταβολή αποζημιώσεων;
-Εφόσον εκδικαστεί και το δεύτερο σκέλος της απόφασης θα υπάρξει η δυνατότητα κατασχέσεων περιουσιών του γερμανικού Δημοσίου στην Ιταλία.
-Η αντίστοιχη απόφαση που δικαιώνει τους κατοίκους του ιταλικού χωριού Τσιβιτέλα, αποτελεί πρόκριμα;
-Σαφέστατα.
-Η Γερμανία οφείλει να σας αποζημιώσει και με τη βούλα της ιταλικής Δικαιοσύνης...
-Ελπίζω με αυτόν τον τρόπο να τελειώσει η υπόθεση, αν και δεν είμαι τόσο αισιόδοξος.
ΤΗΣ ΕΥΗΣ ΣΑΛΤΟΥ